BİRDİRBİR
(AFYONKARAHİSAR)
Oyun Kökeni: Birdirbir, Türkiye (Afyonkarahisar / Nuh köyü) kökenli bir oyundur.
Oyunun Bilinen Diğer İsimleri:
Birdirbir: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti
Birdirbir (Bingöl): Türkiye (Bingöl)
Birdirbir (Burdur): Türkiye (Burdur)
Birdirbir (Şanlıurfa): Türkiye (Şanlıurfa)
Eşşek Beli: Azerbaycan
Hostana: Azerbaycan
Hucur – Mucur: Türkiye (Tunceli / Çemişgezek)
Sıraman: Türkiye (Sakarya / Kaynarca)
Oyunun Oynadığı Yer: Açık Alan
Oyun Türü: Sokak Oyunu (Düz ve geniş bir alan)
Katılımcı Sayısı: Grup Oyunu (En az 3 kişi ile oynanır)
Amaç: Oyuncuların, oyun başının dediklerini söylemesi ve yaptıklarını yapmak.
Terimler:
Gonmak: Konmak.
Oyun Başı: Becerisi fazla çoğu zamanda en güçlü, oyuncuları yöneten ve yönlendiren oyuncu.
Takga: Şapka.
Yelekçi: Ebe.
Oyun Malzemeleri (Gereç, materyal): Herhangi bir malzeme kullanılmamaktadır.
Kurallar: Bu oyun erkekler (8 yaş ve üzeri) tarafından oynanmaktadır.
Oyuna İlişkin Genel Kurallar:
– Birdirbir (Afyonkarahisar) oyunu en az 3 en fazla 8 kişi ile oynanır.
– Oyun ne kadar kalabalık oyuncu ile oynanırsa o kadar keyifli ve eğlenceli olur.
– Birdirbir (Afyonkarahisar) oyunu kazanımları:
- Akıl Yürütme Becerileri
- Algılama Becerisi
- Bir Hareketi Sürdürme (Psikomotor Beceriler)
- Büyük Kas Gelişimi (Fiziksel Beceriler)
- Çeviklik
- Dayanışma (Duyuşsal Beceriler)
- Denge (Psikomotor Beceriler)
- Dikkat
- Dikkati Yoğunlaştırmak (Bilişsel Beceriler)
- Dil Gelişimi
- Düşünme Becerileri
- El ve Motor Becerileri
- El – Ayak Koordinasyonu (Psikomotor Beceriler)
- Hafıza (Bilişsel Beceriler)
- Hafızayı Güçlendirmek
- Hareketleri Hızlandırmak
- Hızlı Düşünme
- İletişim Becerileri
- İletişim ve Sosyalleşme (Sosyal ve Dil Becerileri)
- İnce Kas Becerileri (Psikomotor)
- İş Birliği
- İşitsel Zekâ
- Karar Verme (Bilişsel Beceriler)
- Kelime Hazinesini Arttırma
- Konsantrasyon (Bilişsel Beceriler)
- Kurallara Uyma (Duyuşsal Beceriler)
- Kuvvet
- Küçük Kas Gelişimi (Psikomotor Beceriler)
- Mantık Yürütme
- Mesafe Algısı
- Odaklanma
- Otokontrol
- Oyuncuların Birbirleriyle Etkileşim Kurması
- Öz Güven (Duyuşsal Beceriler)
- Sabır
- Stratejik Düşünme
- Strateji Geliştirme (Bilişsel Beceriler)
- Tepki Hızı (Psikomotor Beceriler) Gelişimi Destekleme
Oyunun Oynanışı
֍ Tüm oyuncular oyun alanında toplanırlar ve bir çember oluştururlar.
֍ Oyuncular arasında gönüllülük esasıyla veya Sayışma Tekerlemesi yöntemi ya da kura çekme yöntemi ile bir Ebe seçilir.
֍ Oyuncu çok olursa uzun sayışma sonunda:
“İlana bak ilana.
İli düdük çalana.
Beni verme çobana.
Çoban yolu bu mudur?
İçi dolu su mudur?
Ben bu sudan geçemen
İncili boncuk seçemen.
Garadaşın Gızlanı
Bi çalıya kısdırdım.
Öpe öpe küsdürdüm.
Hap!
Hup!
Naneyi yut.” diye gösterilen oyuncu ebe seçilmiş olur. Buna “Yelekçi” denir.
֍ Birçok oyunda olduğu gibi kendine özgü kuralları ve tekerlemeleri bulunmaktadır.
֍ Becerisi fazla çoğu zamanda en güçlü başka bir oyuncu “Oyun başı” seçilir.
֍ Yelekçi yüzü yere paralel biçimde kafasını saklayarak eğilir.
֍ Qyun başı önce ellerini sırtına koyup atlarken yaptığı hareket ve söylediği sözler peşinden atlayanlarca yinelenir.
֍ Atlamayı yapamayan, yaptıktan sonra düşen, elleri yere değen veya sözleri doğruca söyleyemeyen ebe olarak ebeyle yer değiştirir.
֍ Oyun başı bütün hareketleri kendisi yapar ve sözleri söyler.
֍ Öteki oyuncular aynısını yapmak ve söylemek durumundadırlar.
֍ Arka arkaya dizilen oyuncular oyunu oynamaya başlarlar.
֍ Oyun başı ellerini ebenin sırtına vurarak onu düşürmeden atlarken ”Birdirbir” der.
֍ Öteki oyuncularda aynı yolu izlerler.
֍ Oyun başı bu kez atlarken;
”İkidir iki,
Tilkinin,
İki biz gibi” der.
֍ Oyuncularda aynı şekilde atlarlar ve söylerler.
֍ Oyunun sonraki aşamasına geçilir.
֍ Buradaki tekerleme;
”Üçtür üç,
Amcanın suyunu iç” diye söylenir.
֍ Dördüncü atlayışta
”Dörttür dört,
Dönde okunu ört” diye atlarken dönme hareketi sırasında ötünü vurmadan atlar.
֍ Öteki oyuncularda aynı biçimde atlar.
֍ Beşlere geçildiğinde;
”Beştir beş,
Sen değmeden geç” diyerek atlanır.
֍ Ellerin iç kısmından başka yeri değen ebeyle değişir.
֍ Altıncıda;
”Altıdır altı,
Takga (şapka) yerine gondu” denip eldeki takga sırayla ebenin beline konur.
֍ Takga yerine mendilde konulabilir.
֍ Sonra ki atlama sırasında;
”Yedidir yedi,
Takga yerinden kakdı” denilerek sırta konulan eşya düşürmeden ele alınarak atlama sürer.
֍ Artık seçicilik ve beceri isteyen hareketler çoğalır.
֍ Sekizinci atlayışta;
”sekizim seksek” diye atlayıp tek ayak üzerinde dikilirken öteki oyuncularda atlayışını yapıp tek ayak üzerinde dikilirler.
֍ Artık yetki oyun başınındır.
֍ Gidebildiği kadar tek ayak üzerinde sekmeye başlar.
֍ Yüksek yerlerden atlar.
֍ Bu bölüm çoğu zaman o kadar uzun sürer ki oyun yerinden metrelerce uzaklaşılır.
֍ Bu bölümde amaç oyuncuları yorarak bir bakıma dayanıklılıkları ölçmektir.
֍ Dinlenme bile oyun başı isterse olur.
֍ Bu sırada ebe hangi oyuncunun kurala uymadığını oyun başına bildirmek zorundadır.
֍ Oyuncu kadrosu güçlüyse mahallenin sekerek tur edildiği çok görülür.
֍ Oyunun en uzun soluklu ve büyüklerce de zevkle izlenen, izlerken bahse girilen bölümüdür.
֍ Dokuzuncu bölümde oyun başı atlarken;
”Dokuzum durak” deyip atladığı yerde kalır.
֍ Sırası gelip atlayan oyuncu kendisinden önce atlayan bir oyuncuya değmeden ve kıpırdamadan beklemek zorundadır.
֍ Onuncu atlayışta oyun başı atlarken;
“Onum orak” diyerek orakla biçip çekme hareketini göstererek öbür yana atlar.
֍ Oyun başı isterse sırta bir eşya bırakır veya bırakılmış eşyayı alır.
֍ Öteki oyuncularda atlama sırasında aynı işi yapmak zorundadır.
֍ On birinci atlayışta;
”On birim bir yumruk” diyerek atlarken ebenin sırtına yumruğunu vurarak atlarlar.
֍ Böylece sona eren oyuna yeniden başlanır.
֍ Ya tekrar eski oyuncu yere yatar veya sayışma yoluyla yere yatacak belirlenir.
֍ Bu oyunun diğer bir kuralı da; oyunun neresinde olursa olsun kuralları çiğneyen (atlarken yanlış atlayan, ebenin dediğini yapmayan, düşen vs.) yelekçi sayılır ve yere yatar.
֍ Oyun aynı şekilde devam edip gider.
© Oyun Kütüphanesi, 2020.
Her haklı saklıdır.
