PEÇİÇ
(GAZİANTEP)
Oyun Kökeni: Peçiç, Türkiye (Gaziantep) kökenli bir oyundur.
Oyunun Bilinen Diğer İsimleri:
Peçiç (Petiç) (Kahramanmaraş): Türkiye (Kahramanmaraş / Elbistan)
Paçiş: Hindistan
Hindistan’ın ulusal bir oyunu olarak kabul edilen “Peçiç Oyunu” Hintçe’de “Paçiş” olarak ifade edilir. Paçiş Hintçe’de 25 demektir. Gaziantep’in İpek Yolu üzerinde olması bu oyunun intikalinde bir araç olmuştur. Gaziantep’te deniz olmamasına rağmen oyunun karakteristik kurgusu ve kuralları içinde yer alan ve olmazsa olmazı olan deniz kabukları bu şekilde izah edilebilir.
Oyunun Oynadığı Yer: Kapalı Alan
Oyun Türü: Masa Oyunu
Katılımcı Sayısı: Grup Oyunu (En az 2 kişi ile oynanır)
Amaç: Rakip oyuncudan önce tüm taşlarını orta haneden çıkarmak.
Terimler:
Harat: Tahta oyma yapan makine
Harata: Ağaç tornacısı
Haratçı: Tahta oyma yapan sanatçı
Kubura Düşmek: Taşın ortada son hane de kalma durumuna verilen ad.
Penk: 12 veya 25 sayısını atan oyuncu on iki veya 25 hane yürüdükten sonra bir hane daha yürürken söylediği kelime.
Oyun Malzemeleri (Gereç, materyal): Her bir oyuncuya ait 4’er adet taş vardır ayrıca bu oyun, özel olarak dikilen bir bez üzerinde oynanır. Şekli artı işaretine benzeyen dört koldan oluşur. Her kolda biri birine paralel sekiz hane bulunur. Oyunda sayılar için altı adet it boncuğu kullanılır. İt boncuğuna, deniz boncuğu veya at boncuğu da denir. Bu taşlar harata (ağaç tornacısına) yaptırılır. Yani tahtadan oyma taşlardır.
Her oyuncunun kullanacağı taşların motif ve gövde yapıları farklıdır.
Kurallar: Bu oyun kızlar ve erkekler (6 yaş ve üzeri) tarafından oynanmaktadır.
Oyuna İlişkin Genel Kurallar:
– Peçiç oyunu, en az 2 en fazla 4 kişi ile oynanır.
– Kız erkek karışık oynanabilen iki kişilik bir oyundur. İstenirse eşli olarak dört kişi ile de oynanabilir. Her ortamda oynanabilen bir oyundur. Tavla, dama, satranç gibi bir strateji oyunudur. Geçmişten günümüze 6 – 7 yaştan itibaren genç – yaşlı çok sevilen ve özellikle kış gecelerinin eğlencesi bir oyun olarak bilinir.
– Bu oyunda oyuncular birbirlerini kızdırmak için çeşitli sözler söylerler. Oyuncu boncukları atarken karşı oyuncu başparmağı ile diğer parmaklarını birleştirerek yere doğru uzatılan işaret ve orta parmakları sallanır. Bu arada zırt iki diyerek rakibinin düşük sayı atması için dilekte bulunur. Rakip oyuncu taşını içeri girdirirken az bir sayısı kaldığından parmaklar aynı şekilde birleştirilerek kubur, kubura düştü diye tekrarlanır. Oyunda yenilen kişileri kızdırmak için iki makara üs üste konarak, karşı tarafa kahve ediliyormuş gibi yapılarak “Kahve içmez misiniz? Buyurun size kahve” denir.
– Peçiç (Gaziantep) oyunu kazanımları:
- Anlama
- Başarıyı Tebrik Etme (Duyuşsal Beceriler)
- Dikkatini Verme
- Düşünceleri Ortaya Çıkarma
- Karar Verme
- Kurallara Uyma
- Mantık Yürütme (Bilişsel Beceriler)
- Odaklanma
- Öğrenme
- Problem Çözme
- Saygı
- Stratejik Düşünme
- Strateji Geliştirme (Bilişsel Beceriler) Gelişimi Destekleme
Oyunun Oynanışı
֍ Boncuklar avuca alınır zar gibi ortaya atılır.
֍ Her atışta boncukların bez üzerinde nasıl durduğu, bir başka deyişle geliş şekline göre sayılar yorumlanır.
֍ Oyunda sayılar; büyükten küçüğe doğru 25, 12, 8, 6, 4, 3 ve 2 olarak belirlenmiştir.
֍ Ayrıca, her bir oyuncuya ait dörder adet taş vardır.
֍ Boncukları ilk önce kimin atacağı bir yöntemle belirlenir.
֍ Bu yöntem genellikle taş saklama şeklinde olur.
֍ Oyunculardan birinin avuç içinde sakladığı taşı diğer oyuncunun bulması gerekir.
֍ Bulursa o, bulamazsa taşı saklayan oyuncu ilk atışı yapar.
֍ Bir başka yöntem her iki oyuncu da sırayla atış yaparlar.
֍ En yüksek sayıyı atan oyuncu oyuna başlar.
֍ Oyuna taşların dikilmesiyle başlanır.
֍ Taşların dikilebilmesi için oyuncunun 12 veya 25 atması gerekir.
֍ 12 veya 25 gelmezse oyuncular taş dikemezler (12 sayısı, taşların beş adedinin açık, bir tanesinin kapalı, 25 sayısı ise beş tanesinin kapalı bir tanesinin açık olması demektir).
֍ Oyuncu oyuna başlayabilmek için dört taşını da dikmek zorundadır.
֍ Daha sonra attıkları sayı kadar ilerleyebilirler.
֍ 12 veya 25 atan oyuncu bir atış hakkı daha kazanır.
֍ Diğer bir kural ise 12 sayısını atan oyuncu on iki hane yürüdükten sonra bir hane daha yürüyerek “penk” der.
֍ 25 sayısı atıldığında da aynı kural geçerlidir.
֍ Oyuncu isterse on iki veya yirmi beş hane yürümeden bir hane yürüyerek de penk diyebilir.
֍ Tavla veya buna benzer oyunlarda olduğu gibi rakip oyuncunun taşı vurulabilir.
֍ Taşın vurulabilmesi için karşı tarafın taşının üstünde olması gerekir.
֍ Taşı kırılan-vurulan oyuncu, tekrar 12 veya 25 atmadan kırılan taşını tekrar oyuna sokamaz.
֍ 12 veya 25 attığı zaman bu oyuncu taşını başlangıç noktasına diker ve devam eder.
֍ Peçiç bezi üzerindeki çarpı işaretli yerlere “kale” denir. Bu kaleye giren taşlar vurulmaz ve kırılmaz.
֍ Taşlar dolaşırken ortadaki uzun dikdörtgen haneye giremez.
֍ Dolaşıp oyuncunun önündeki uzun dikdörtgenden orta haneye girerek attığı sayı kadar çıkışa ilerler.
֍ Taş ortada son hane de kalırsa “kubura” düşmüş olur.
֍ Sadece 12 veya 25 atarsa kuburdan çıkabilir.
֍ Ayrıca; 6 ve 8 atan oyuncu bu kural konulmuş ise 12 ve 25 de olduğu gibi bir kez daha taş atabilir.
֍ Orta hanede taşları yürütürken 12 veya 25 gelirse taş sadece bir hane yürür.
֍ Sonuçta tüm taşlarını orta haneden çıkaran oyuncu oyunu kazanmış olur.
֍ Bu oyun beşli set halinde de oynanabilir bu beş oyundan üç oyunu alan oyunu kazanmış olur.
֍ Karşı taraf hiç taş çıkaramadan oyuncu dört taşını çıkarmışsa ikiye sıfır (2 – 0) oyunu almış olur.
֍ Oyun aynı şekilde devam edip gider.
© Oyun Kütüphanesi, 2020.
Her haklı saklıdır.
