SCRABBLE
Kelime oyunlarının atası diyebileceğimiz scrabble oyunu, dünya genelinde milyonlarca kişi tarafından beğeniyle oynanmakta. 1948 yılında James Brunot tarafından geliştirilen bu oyun o kadar çok beğenildi ki, oyunun toplam satış rakamının 150 milyonun üzerinde olduğu tahmin ediliyor.
Scrabble nedir?
Scrabble oyunu kısaca, bir kelime türetme oyunudur. 15 x 15’lik kare bir oyun alanı üzerinde 2, 3 veya 4 oyuncuyla oynanan scrabbleda oyuncular, anlamlı kelimeler türeterek daha fazla puan almaya çalışır. Scrabble kelimesinin Türkçe karşılığı olarak kimi kaynaklarda dilmece kelimesi kullanılmakta. Oysa dilmece kelimesinin genel kabul gördüğünü söylememiz oldukça güç. Dilimize yerleşen bir kelime olduğu için scrabble kelimesini bu şekilde kullanmak daha uygun görünüyor. Scrabble kuralları oldukça basit olduğu için hemen her yaş grubuna hitap eden çok keyifli bir oyun. Kelimelere karşı farkındalıkları arttırdığı için aynı zamanda da oldukça faydalı. Evde veya ofiste boş vakitlerinizde sevdiklerinizle birlikte scrabble oynayarak hem keyifli vakit geçirebilir, hem de dil hakimiyetinizi geliştirebilirsiniz.
Scrabble oyunu ile dil hakimiyetinizi geliştirebilirsiniz.
Scrabble oyunu nasıl ortaya çıktı?
Scrabble oyunu, 1948 yılında James Brunot tarafından geliştirildi. Amerikalı mimar Alfred Mosher Butts, daha önce lexico isimli bir kelime türetme oyunu geliştirmişti. Butts‘un oyununda harflere belirli puanlar verilmiş, oyuncular en yüksek skoru yapmak için uzun kelimeler türetmeye çalışmıştı. Lexicoyu çok seven James Brunot, oyunun telif haklarını satın aldı ve scrabbleın bugün oynandığı şekle gelmesini sağladı. Brunot‘un lexicoya kazandırdığı en önemli yenilik, belirli karelere rastlayan kelimelerin daha fazla puan kazandırmasıydı. Bu sayede scrabble, lexicoya oranla daha eğlenceli hale geldi. Daha sonra piyasaya sunulan scrabble junior ile birlikte bu oyun, daha küçük yaş gruplarının oynayabileceği hale getirildi. Ülkemizde scrabble Türkçe hemen her yaş grubundan kullanıcı tarafından keyifle oynanıyor. Scrabble fiyatı piyasa şartlarına göre makul düzeyde olup genel kitlenin alım gücüne uygun düzeyde seyretmekte. Oyunun App versiyonları da meraklıları tarafından oynanmakta.
Scrabble oyunuyla ilgili olarak en fazla merak edilen konuların başında “Scrabble ne demek?” sorusu geliyor. Oyunun ismi aslında “karalamak” anlamına gelen scrabble kelimesinden gelmekte. Scrabble aynı kelime oyunları gibi harflerden kelimeler türetmeye dayalı bir oyun. Bu kelimenin aynı zamanda da “tırmalamak” gibi bir anlamı var. Kelimenin bu çağrışımı, oyunda kelime türetmek için sarf edilen emeğe işaret ediyor. İlk olarak 1949 yılında piyasaya sunulan bu oyun, kısa sürede geniş bir kullanıcı kitlesine ulaşmayı başardı. Artan talebi karşılamakta güçlük çeken James Brunot, oyunun telif haklarını Selchow & Righter şirketine devretti. Oyunun kıtalar arası bir üne kavuşması ise 1984 yılında NBC televizyonunda bir programda tanıtılmasından sonra gerçekleşti. 1990 yılında oyunun telif haklarını dünyaca ünlü oyun tasarımcısı Hasbro satın aldı.
Scrabble, dünya genelinde milyonlarca kişi tarafından oynanıyor.
Scrabble nasıl oynanır?
Scrabble oyunu 15 x 15’lik kare bir oyun alanı üzerinde 2, 3 veya 4 oyuncuyla oynanmakta. Oyun setinin içinde oyun alanı, 4 adet ıstaka, 100 adet oyun taşı ve 1 adet taş torbası bulunuyor. Scrabble boyutları farklı markalara göre değişse de oyunun en yaygın oynanma şeklinde 15 x 15’lik bir kare alan kullanılmakta. Oyun taşlarının 98’i harflerden, 2’si joker taşından oluşuyor. Oyuna başlarken, taşların bulunduğu oyun torbasından her oyuncu bir taş çeker. Çekilen taşlardaki harflerden hangisi A harfine yakınsa, o taşı çeken oyuncu oyuna başlama hakkı kazanır. Oyunculardan biri eğer joker taşı çekmişse, oyuna başlama hakkı onun olur. Bu kural, tüm scrabble çeşitleri için geçerlidir. Scrabbleda joker taşının böyle çok önemli bir ayrıcalığı vardır.
Oyuna kimin başlayacağına karar verildikten sonra, taşlar torbaya geri konur. Her oyuncu torbadan 7 adet taş çeker. Ve çektiği taşlardan anlamlı kelimeler türetmeye çalışır. Scrabbleda geçerli kelimeler türetmek esastır. Türetilen kelimelerin sözlükte bir karşılığının olması gerekir. Oyuna başlama hakkı kazanan oyuncu, 2 veya daha fazla taşını kullanarak oluşturduğu kelimenin ilk harfini oyun alanının ortasındaki kareye denk getirecek şekilde yerleştirir. Ardından diğer oyuncular, ellerindeki taşlarla anlamlı kelimeler oluşturdukça oyun alanına yerleştirir. Oluşturulan her kelime, daha önce yazılmış kelimelerin biriyle mutlaka birleşmelidir. Scrabble kelime kuralları içinde oyun alanının başka herhangi bir yerinde kelime oluşturmak mümkün değildir.
Scrabbleda her taşın bir puanı var.
Scrabbleda kelimeler, tıpkı bulmacalarda olduğu gibi, soldan sağa veya yukarıdan aşağıya olacak şekilde dizilmelidir Bu oyunda sağdan sola, aşağıdan yukarıya veya çapraz kelimeler geçerli değildir. Bununla birlikte, günümüzde bazı scrabble çeşitleri kelimelerin çapraz dizimine de izin vermekte. Fakat bu durum, oyunun klasik oynanma şekli söz konusu olduğunda geçerli değildir. Scrabbleda türetilen her kelime, oyun içinde daha önce yerleştirilen kelimelerin en az bir tanesiyle birleşmelidir. Her kelime için kaç taş harcandıysa, taş torbasından yine o sayıda taş alınır ve ıstakaya eklenir. Taşlar bitene kadar bu durum devam eder. Çektiği taşlardan kelime oluşturamayan oyuncu pas der ve puan almadan sıra bir sonraki oyuncuya geçer. Oyuncular diledikleri takdirde, ıstakalarındaki bir taşı veya tüm taşları değiştirebilirler. Fakat değiştirdikleri eli pas geçip puansız kapatmak zorundalar. Bu kural, tüm scrabble çeşitleri için geçerlidir.
Scrabble oyununda kelime türetme kuralları nelerdir?
Scrabbleda anlamlı kelimeler türetmek esastır. Fakat anlamlı her kelime, oyunun kurallarına göre geçerli olmayabilir. Örneğin özel isimler anlamlı olmakla birlikte kelime kurallarına göre geçerli kabul edilmez. Scrabbleda özel isimlere izin verilmemektedir. Ne var ki bir kelime hem özel isim, hem de bir cins ismi olabilir. Bu durumda kelime kurallarına göre geçerli kabul edilir. Örneğin Şahin bir özel isim olduğu halde aynı zamanda bir cins ismidir ve scrabbleda geçerli bir kelimedir. Ayrıca, oyun kurallarına göre türetilen kelimelerin kesme işaretiyle ayrılmamış olması gerekmekte. Bu nedenle, şahinin şeklinde bir kelime geçerli değildir. Kısaltmalar da yine, scrabbleda geçerli kabul edilmeyen kelimeler arasındadır. Örneğin TSK, TBMM gibi kısaltmalar scrabbleda geçerli birer kelime olarak değerlendirilmez. Scrabbleda iki kelime veya tamlamalar da geçersiz kabul edilmekte.
Scrabbleda kelime türetirken uyulması gereken bazı kurallar mevcuttur.
Scrabble oyununda puanlama nasıl yapılır?
Scrabbleda oyun alanı üzerinde her hücrenin sahip olduğu renge göre farklı bir puanı vardır. Scrabbleda puanlama yapılırken bu puanlar dikkate alınır. Dolayısıyla, oyuncular kelime türetirken bu puanları dikkate alırlarsa daha yüksek bir skor elde edebilirler. Oyunda içteki hücrelerden dıştaki hücrelere doğru ilerledikçe kazanılan puanlar artar. Ayrıca, scrabble harfleri de belirli bir puana sahiptir. Scrabbleda her taşın puanı farklı olduğu için skora etkisi de farklıdır. Üstelik, oyunda yer alan hücrelere göre harfin veya kelimenin 2 veya 3 katı puan almak da mümkündür. Puanlamayı etkileyen bu unsurlar, oyunu aynı zamanda da bir tür dikkat ve strateji oyunu haline getirmekte. Scrabbleda hangi kelimelerin hangi dizilimde daha yüksek puan getireceğini oyuncu önceden planlarsa daha yüksek bir skor elde eder.
Başka deyişle, scrabbleda her oyuncu, kelime türetme ve dikkat konusundaki yeteneklerine göre daha yüksek puanlara ulaşabilir. Puanlamada önce harfin katı puanlar toplanır, ardından kelimenin katı puanlar hesaplanır. Taş çekme sırasında yüksek puana sahip harf çeken oyuncular, bu harfleri doğru şekilde kullanırsa yüksek skorlar elde edebilir. Kelimedeki harfler 2 defa 2 katı karesinden geçerse, harflerin toplamı 4 ile çarpılır. Oyun sonunda elde kalan taşların puanı ise toplam puandan düşülür. Bu durumda harf sayıları oyuncunun aleyhine bir sonuç yaratır. Oyuncu tüm taşlarını kullanmışsa, toplam puanına 2 puan eklenir. Scrabbleda puanlama konusu oyunun içinde yer alan kural kitapçığı içinde ayrıntılı olarak anlatılır. Oyuncular bu kitapçık içinde verilen bilgilere göre elde ettikleri skoru hesaplayabilirler.
Scrabble oynayarak kelime dağarcığınızı geliştirebilirsiniz.
Scrabble oyununun faydaları nelerdir?
Scrabble oyununun en önemli faydası, kelime dağarcığını geliştirmesidir. Çektiği harflerden anlamlı bir kelime türetmek için çaba sarf eden oyuncular, kelime dağarcıklarını geliştirmek konusunda büyük bir istek duyuyor. Bu yönüyle bu oyun, kelimeler üzerindeki farkındalıkları arttırıcı bir etkiye sahip. Aynı zamanda da kelime türetmeyi eğlenceli hale getiriyor, dikkat, düşünme ve odaklanma yeteneklerini geliştiriyor. Scrabbleda puanlama sistemi kendine özgü birtakım özelliklere sahip. Bu oyunu eğer kurallarına uygun şekilde oynamak isterseniz, harflerin ve hücrelerin puanlarını gözetmeniz gerekir. Ki bu da türeteceğiniz kelimelerin belirli bir plan doğrultusunda ve hedefe uygun şekilde oluşmasını sağlar. Dolayısıyla bu oyun, aynı zamanda da bir tür strateji oyunudur. Siz de boş zamanlarınızda bu oyunu oynayarak dil hakimiyetinizi ve belirli bir strateji doğrultusunda kelime seçme becerinizi geliştirebilirsiniz.
