TREX

Trex, ağırlıklı olarak Arap yarımadasında oynanan bir çeşit iskambil oyunudur. King oyununa benzer.

֍ Trex, dört kişi tarafından 52’lik iskambil destesi ile oynanan bir oyundur. Oyun, her oyuncu tarafından beşerli oyun gruplarının tamamının sıra ile oynanması ile oynanır. Oyun iki farklı şekilde oynanır. Eşli ve tekli. Daha yaygın olanı ve en çok oynanan bilinen Trex oyunu, eşli Trex oyunudur. Trex için farklı bir kategori ise kanlı ve normal türleridir. Burada geniş olarak normal Trex oyunu anlatılmış olup, kanlı çeşidinin farklılıklarını bu başlıkta dipnot olarak bulabilirsiniz.

֍ Trexin kuralları biraz King oyununa benzer. Temel farkı, yedirme zorunluluğu olmamasıdır. (herhangi bir boş renginiz döndüğünde, ceza olan kartı atmak yerine istediğiniz herhangi bir kartı da atabilirsiniz). Örneğin “Kız almaz” oyununda, elinizde hiç karo yoksa ve ortağınız karo dönerse ve el ortağınızda kalmışken elinizde kız olsa dahi, bunu atmayabilirsiniz.

֍ Trex oyunu Ürdün, Kuveyt, Lübnan, Filistin, Suudi Arabistan, Mısır, Suriye, Bahreyn ve Birleşik Arap Emirlikleri olmak üzere birçok Orta Doğu ülkelerinde, popüler olduğu bilinmektedir.

֍ Türkiye’deki kullanımı yaygın değildir ve ülkeyi ziyaret edenler Araplar vasıtası ile olmuştur.

Oyuncular, kartlar ve dağıtım

Trex dört kişi joker olmadan standart uluslararası 52 kart paketi kullanarak oynanır. Oyun kartları yüksekten düşüğe göre standart: AKQJ-10-9 – 8 – 7 – 6 – 5 – 4 – 3 – 2 şeklindedir. Anlaşma ve oyun dönüş yönü saat yönündeki gibidir.

Oturumuna başlamak için kartlar karıştırılarak, dağıtıcı solundaki oyuncuya kestirerek her oyuncuya 13 kart dağıtır. Oyuna kupa 7’ye sahip olan oyuncu başlar. Kupa 7 sahibi oyuncuya ya da, oyun içinde oyun söyleme hakkı sahibine Araplar “Kral” derler. Ancak literatürde bu oyuncu “Dekleran” olarak tanımlandığı için, biz Türkiye’de bu terimi kullanacağız.

Dekleran, şu 5 oyunu , eline uygun olanı seçmek suretiyle istediği sıra ile oynayabilir:

Kontrat 1. “Rıfkı” veya “King of Hearts“, “Roi de Coeurs“, “İhtiyar“

Kontrat 2. “Karo almaz” veya “Diamonds“, “Dinaru“

Kontrat 3. “Kız almaz” veya “Dams“, “Girls“, “Femmes“, “Beneat“

Kontrat 4. “El Almaz” veya “Slaps“, “No Tricks“, “Lutoosh“

Kontrat 5. Trex : Bu kontrat diğer oyunlarda bulunmadığından, dil olarak da muadili yoktur. Oyuna ismini veren Trex oyunu da budur. Söyleniş bakımından bazen “Trix” de denilir.

Bu oyunlardan ilk dördü cezadır, son oyun ise “Koz Oyunu” olarak da tanımlanan tek oyundur. Oyunu, tüm 4 oyuncu oynadıktan sonra ( + ) puanda olan taraf kazanır.

Şimdi bu oyunları gözden geçirelim:

Kontrat 1. “Rıfkı” veya “King of Hearts”, “Roi de Coeurs”, “İhtiyar”

Rıfkı oyununun puan olarak cezası “-75“dir. En genel oynanan Trex oyununda, kupa papazı veya A tek ise, sahip olan oyuncu ilk kart açılışında kartların yeniden dağıtımını isteme hakkına sahiptir.

Herhangi ne sebeple olursa olsun Trex içinde bir oyun yeniden oynanması gerektiğinde, dekleran o el için seçme şansını yitirir ve aynı oyun oynanır.

Rıfkı oyununda genel oynanış şekli, oyuncu eğer elinde kupa papazı veya As yok ise, kupa açması şeklindedir. Eğer bu ikisinden birisi var ise, bu durumda en az karta sahip olduğu rengi açar. Dekleran oyunu bir tur çevirir ve el kendinde kalmışsa renk değiştirerek diğer oyunculara da hamle yapma fırsatı verir. Böylece 3 veya 4 el oyun döndükten sonra kimde A ve K olduğu hemen hemen kesin olarak bilinir. Elinde K olan taraf, bunu ortağını döneceği boş renginden rakibe yedirmeye çalışır. Ortakta olan ellere yedirme zorunluluğu olmadığı için, o durumda da kısa rengini boşaltarak oradan yedirmeye çalışarak oyunu sürdürür. Rıfkı oyunu sonunda Kupa papazını kim yemişse, o ekipten 75 puan düşülür.

Kontrat 2. “Karo almaz” veya “Diamonds”, “Dinaru”

King oyunundaki kupa almazın, karo almaz şeklindeki benzeridir. tek farkı, yedirme zorunluluğu olmayışıdır. Oyunu başlatan oyuncu genelde en kısa rengini ortağına göstererek başlar, her oyuncu da benzer şekilde devam eder. Eğer “Karo Almaz” diyen oyuncunun ortağında bir ya da birden fazla düşük değerli karo var ise, genelde bunu oynaması usuldendir. Alınan her bir karo -10 ceza değerindedir ve toplamda 130 puan eder.

Kontrat 3. “Kız almaz” veya “Dams”, “Girls”, “Femmes”, “Beneat”

Bildiğimiz kız almaz oyununun aynısıdır. Tek farkı, Trexin kuralı olan yedirme zorunluluğu olmayışıdır. Her bir kız 25 puan ceza demektir toplamda -100 puana tekabül eder.

Kontrat 4. “El Almaz” veya “Slaps”, “No Tricks”, “Lutoosh”

Bildiğimiz el almaz oyununun tamamıyla aynısıdır. Alınan her bir el 15 puan ceza değerindedir. Bir taraf ellerin tamamını alırsa oyunun yeniden oynanıp oynanmayacağı anlaşmaya bağlıdır. “Kanlı Trex” oyununda böyle bir durumda iptal yapılmaz ve ceza yazılır. Genelde oynanan şekli de budur.

Kontrat 5. Trex

En zor ve aynı zamanda en eğlenceli oyundur. Oyuna başlayan oyuncu bir “J” atarak başlar. Oynanış itibarıyla, kartlar atılarak değil, dizilerek oynanır. Sırası gelen oyuncu ya yerdeki kâğıtların bir üstünü ya da bir altını dizerek devam eder ya da yeni bir J açar. Amaç kendi elindeki kartları bitirmektir. İkinci amaç ise ortağının ikinci ya da üçüncü sırada bitirmesini sağlamaktır.

Oyunu ilk bitiren son kağıdını atarken “200” der. +200 puan alır. İkinci bitiren +150 alır, üçüncü 100 ve dördüncü oyuncu da 50 puan alır.

Oyuna başlayan oyuncu elinde bir ya da birden fazla J var ise bir tanesini açarak oyuna başlar. Eğer elinde hiç J yok ise, yanındakine işaret ederek ya da hiçbir işaret yapmadan “Pas” der. Bu durumda elinde J olan oyuncu ilk kağıdı açar. Trex dendiğinde -anlaşmaya bağlı olmak üzere- elinde herhangi bir renkten “2” sahibi oyuncular bunları önlerine koyarlar. Oyuna başlandığında böylece herkes hangi taktikle oynayacağını biliyor olur.

Oyundaki en küçük kâğıt “2” olduğundan, genellikle elinde küçük kâğıtlar fazla olan ve “2” ye sahip olan taraflar sona kalır. Bu nedenle Trex bir koz oyunu olması bakımından, elinizdeki kartlar yüksek ya da ortalama kartlar ise , (T – 9 – 8 – Q – K fazla ise), ideal bir trex elidir.

Oyundaki taktik, kendinizin ya da ortağınızın ikilisine doğru hamle yapmak rakibinizin ikilisini bekleterek bloke etmek ve rakibinizi sizin düşük kartlarınıza doğru hamle yapmaya zorlamaktır. Bu nedenle “Pas” lar çok önemlidir ve bu işlerde hile yapılması durumu nadir de olsa ortaya çıkartıldığında, hile yapan taraf 100+50 almış sayılır. Diğer ikisi 200 + 150 almış olarak eli kazanır. Bazı oyunlarda herhangi bir oyunda hata yapmak tüm maçı kaybettirdiği varsayılır.

Trex oyununda bir diğer taktik elinizdeki Q ve K’yı basmayarak rakip ası sona bırakmak şeklindedir. Nadiren de olsa bu taktik işe yaramaktadır. Nadirdir çünkü J’den 2’ye kadar arada 8 kart vardır ama asa kadar sadece 2 kart basılması yeterlidir. Buna karşılık usta oyuncular bazen bu geciktirmeyi başarabilmektedir.

Her 4 oyuncu bu 5 oyunu da tamamen oynar ve bitirir. Puanlar toplanır. Artıda kalan taraf oyunu kazanır.

֍ Bazı bölgelerde oynanan Kanlı Trex çeşidinde, oyuncuya seçmesi için yalnızca koz ya da ceza söylemesi hakkı tanınır. Ceza dendiğinde, tek partide tüm cezalar aynı el içinde oynanır. El sonunda tüm kız, Rıfkı, karo ve el cezaları toptan ceza olarak yazılır. Koz denildiğinde, trex koz oyunu aynı şekilde oynanır. Bunun bir başka türünde, ikililer açılmamaktadır. Bu durumda her oyuncu toplam 2 el oynar. Toplamda 8 el sonunda oyun tamamlanmış olur. Normal Trex oyununda ise 20 el oynanmaktadır.

֍ Trexte İkililerin açılıp açılmayacağı, Rıfkı oyunlarında as ya da papaz tek ise elin yeniden oynanıp oynanmayacağı, el almazda tüm ellerin alınması durumunda elin yeniden oynanıp oynanmayacağı anlaşmaya bağlıdır ve oyundan önce mutlaka konuşulmalıdır..

֍ Trex oyununa, Arap Kingi ismi de verilir.