FRİZBİ
(GENEL)
Frizbi, genellikle plastikten yapılan ve çapı yaklaşık 20 – 25 cm olan disktir.
13 Ocak 1957’de Wham-O tarafından ilk kez üretilmeye başlanan frizbiyi her yaştan insanın yanında köpekler gibi hayvanlar da oyun amaçlı kullanmaktadır.
Frizbi nasıl uçar?
Frizbiyi uçuran kişi, elinden serbest bir şekilde disk’i yüksek hızla fırlatırken aynı zamanda belirli bir eğim ve dönüş verir. Diskin yüzeyi, havada süzülmesini sağlamak için hava akımını kullanır ve dönerek yön değiştirebilir. Bu sayede frizbi, hedefe doğru ilerlerken kontrollü bir şekilde hareket edebilir.
Frizbi tarihçesi
1950’li yıllarda Walter Frederick Morrison adlı bir girişimci, halkın UFO’lara olan ilgisinden dolayı bir oyuncak yaptı. Bu oyuncak küçük Uçan dairelere benzemekteydi. Morrison bu oyuncağa ilk başta “Plüton Tabağı” adını verdi ve bu oyuncak kısa sürede tanındı. Oyuncağı Wham-O adlı bir firma üretiyordu ve satışlarını arttırmak isteyen firma, Richard Knerr’i ülkenin doğusuna gönderdi. Knerr, yaptığı uzun yolculuklar sırasında üniversite öğrencilerinin birbirlerine teneke kutu kapağı atarak oynadıkları bir oyun gördü. Öğrenciler bu oyuna “Freesbee” diyorlardı. Bu adın kullanılmasının sebebi; öğrencilerin oynadıkları teneke kapağı 1870’li yıllarda kurulmuş ve evlere teneke kutularda kek ve bisküvi servisi yapan bir firmaya aitti. Firmanın kurucusu William Russell Frisbie’nin resmi, kutu kapaklarını süslemekteydi ve öğrenciler onun adını oyuna vermişlerdi. Knerr, 1959 yılında Freesbee adını tescil ettirdi. Bundan sonra oyunun adı böyle anılmaya başlanmıştır. Bu sözcük, 1980’lerde “Frizbi” olarak Türkçeye de girdi. Önceleri çocukların severek oynadığı bir oyuncak olan frizbi, sonraları büyüklerin de pikniklerde ve sahillerde oynadığı bir oyun oldu. Frizbiler yalnızca oyuncak olarak kullanılmadı. 1960’lı yıllarda ABD Deniz Kuvvetleri havada süzülerek ilerleyen işaret fişekleri tasarlamaya karar vermişti. Bunun için frizbiler model alındı. Yaklaşık 400.000 dolar harcanan bir proje başlatıldı. Frizbilerin uçuşu rüzgâr tünellerinde incelendi. Frizbiler, gelişmiş kameralar tarafından kaydedildi ve etkili frizbiler tasarlandı. Bu frizbiler, gece karanlığında aydınlatma fişeği olarak da kullanıldı.
Frizbi oyun çeşitleri
Profesyonel düzeyde batılı ülkelerde yaygınca düzenlenen frizbi turnuvaları, belirli kurallar ve sınırları saptanmış sahalarda yapılır;
Serbest Stil (Freestyle):
160 gram ağırlığındaki diskle oynanır. En yaratıcı hareketlerin yazıldığı stiller Serbest yarışmalar müzik eşliğinde bir oyuncuyla yapıldığı gibi takım halinde de yapılır. Tek kişilik oyunda, sporcu estetik hareketler le jüriyi ve izleyicileri etkilemeye çalışır.
İki veya üç kişiden kurulan ve sıralı atışlardan oluşan takım oyunlarında kazanan takımı belirleyen faktörler zorluk manevra ve kıvraklıktır.
En iyi (Ultimate):
Ultimate hızlı ve hareketli takım frizbisidir. 1980’li yıllardan bu yana diğer frizbi sporlarıyla birlikte turnuvalar düzenlenmektedir. İzleyenlere heyecanlı dakikalar yaşatan ultimate diğer stillerden daha yüksek enerji ve hız ister. 175 gram ağırlığındaki disk ile yapan ultimate oyununda takımlar yedi oyuncudan oluşur.
Basketbol futbol ve rugby oyunlarından alınan çeşitli kurallar çerçevesinde düzenlenen ultimate, toplam 100 metrelik bir alanda yapılır.
Dikdörtgen şeklindeki oyun alanı 64 metre boyunda 37 metre enindedir. Her iki uçta ayrıca 18’er metrelik uzunlukta puan alanlar bulunur. Diski oyuncudan oyuncuya aktararak rakibin puan bölgesine taşımayı amaçlayan oyun 24’er dakikalık iki devre halinde oynanır. Diski hatası yakalayan oyuncunun takım diski kazanmış olur. Disk yürüyerek, koşarak ya da adım atarak taşınamaz mutlaka havadan paslaşarak aktarılmalıdır. Oyuncu diski yakalarken alan dışına çıkarsa ya da elinden düşürürse veya kimseye değmeden yere düşerse diski oynama sırası rakip takıma geçer.
Puan kazanmak için diski oyuncudan oyuncuya havadan paslaşarak geçiren takım rakibin puan bölgesine ulaşmalıdır.
Frizbi Golfü (Frisbee Disc Golf):
Frizbi golfü, golf topu yerine frizbi diski ile oynanır. Ağaçlar arasından çalılıklardan ve suların üzerinden atış yapılarak başlangıç noktasından bitiş direğine ulaşılmaya çalışılır. Bitiş direği bir ağa; ya da benzeri doğal bir hedef olabilir. Yarışmalarda tepesine zincirle bir metal sepet asılı 15 metre yükseklikte bir dirsek olması gerekmektedir Sopa ile frizbi fırlatılırken yarışmacı gerilebilir. Ancak disk elden çıkarken bir ayağın, diski daha önceki atışta düşmüş olduğu noktaya basması şarttır. Yarışma alanı dışına çıkan 2 metreden daha yüksek bir yere takılan ya da konan disk, penaltı atışı ile yeniden oyun alanına sokulabilir.
Değerlendirmede diskin her atılışına ve her ceza atışına 1 puan verilir.
Cesaret (Guts):
Bu stil diğer frizbi çeşitler içerisinde en zor ve zahmetlisidir. İki oyuncu birbirinden 14 metre uzaklıkta durur Diski elinde bulunduran oyuncu tüm gücüyle frizbiyi rakibine fırlatır. Bu tür sert atışlara “Yıkıcı Vuruş” denir.
Rakibinin frizbiyi yakalamaması durumunda oyuncu puan kazanır. Aksi durumda rakip oyuncunun fırlatacağı frizbiyi iki eli ile tutmak zorunda kalır.
