AŞIK (GAZİANTEP)
VERSİYON 3
Oyun Kökeni: Aşık, Türkiye (Gaziantep) kökenli bir oyundur.
Gaziantep ve yöresinde geçmişten kalan on dokuz çeşit aşık oyunu olduğu bilinmekle beraber günümüzde bunların içinden sadece birkaç tanesi halen oynanır durumdadır.
Oyunun Bilinen Diğer İsimleri:
Alçi: Kafkasya (Karaçay-Malkarlar)
Asık: Kazakistan
Asyk (Aşık) Sayışmaca: Kazakistan
Aşığ: Azerbaycan
Aşık: Kafkasya (Karaçay-Malkarlar)
Aşık: Kırgızistan
Aşık: Özbekistan
Aşık: Türkmenistan
Aşık (Erzurum) – Versiyon 1: Türkiye (Erzurum)
Aşık (Erzurum) – Versiyon 2: Türkiye (Erzurum)
Aşık (Gaziantep) – Versiyon 1: Türkiye (Gaziantep)
Aşık (Gaziantep) – Versiyon 2: Türkiye (Gaziantep)
Aşık Atuv (Aşık Atma): Kafkasya (Karaçay-Malkarlar)
Aşık – Çember: Türkiye (Sivas)
Aşık Tiyirişüv / Aşık Değdirmece: Kafkasya (Karaçay-Malkarlar)
Aşuk: Türkiye
Aşşık: Türkiye (Niğde / Çukurkuyu)
Atıp Vurmaç: Türkiye (Gaziantep)
Ben Kişiyim: Türkiye (Gaziantep)
Bindirip Almaç: Türkiye (Gaziantep)
Cärtikäm: Kırgızistan
Çıkıp Oynav: Kafkasya (Karaçay-Malkarlar)
Çift Aşık: Türkiye (Gaziantep)
Çükö: Kırgızistan
Därtkäm: Kırgızistan
Dättikäm: Kazakistan
Dattikem – Dört Aşık (Därtkem / Tört Aşık): Kırgızistan
Dört Aşık: Türkiye (Gaziantep)
Dört Aşşık: Türkiye (Gaziantep)
Dörtaşık: Azerbaycan
Gülleli Aşık: Türkiye (Gaziantep)
Hamur Dökmece: Türkiye (Gaziantep)
Han – Biy: Kafkasya (Karaçay-Malkarlar)
Hillem Gel: Türkiye (Gaziantep)
Huna Teşik / Güren: Kafkasya (Karaçay-Malkarlar)
Koçhar (Koç): Kafkasya (Karaçay-Malkarlar)
Kulak Çekmeç: Türkiye (Gaziantep)
Sadra: Kafkasya (Karaçay-Malkarlar)
Saka / Sakka: Kafkasya (Karaçay-Malkarlar)
Say Çakmak: Türkiye (Gaziantep)
Sokak Kurmaca: Türkiye (Gaziantep)
Tärtikäm: Kazakistan
Tohana: Kafkasya (Karaçay-Malkarlar)
Tört Aşık: Kırgızistan
Vurup Dödürmeç: Türkiye (Gaziantep)
Oyunun Oynadığı Yer: Açık Alan
Oyun Türü: Sokak Oyunu (Düz ve geniş bir alan)
Katılımcı Sayısı: Grup Oyunu (En az 2 kişi ile oynanır)
Amaç: Oyun başında iç içe çizilen iki daire içindeki aşıkları daire dışına çıkartmak.
Terimler:
Aşık: Koyun ve keçilerin arka ayaklarında ki diz kapaklarında birer adet bulunan dört köşeli kemiklere verilen ad.
Taç Aşık: Sakka; kurşun ya da kalay dökülerek ağırlaştırılmış aşık kemiği.
Tuç: Dairenin içerisine atılacak olan ağır (sarı tunçtan döküme batırılan ve eritilerek oluşturulan bir adet demir ya da kurşundan yapılır) aşık kemiğine verilen ad.
Oyun Malzemeleri (Gereç, materyal): Oyuncu sayısı Aşık Kemiği (Oyuncu başı en az 20’şer adet aşık kemiği) ve birer adet Taç Aşık.
Takım oyununda 51 tane Aşık Kemiği ve birer adet Taç Aşık.
Kurallar: Bu oyun erkekler (10 yaş ve üzeri) tarafından oynanmaktadır.
Oyuna İlişkin Genel Kurallar:
– Genellikle erkeklerin oynadığı bir oyun olup kızlar ve erkekler karışık da oynayabilirler.
– Eski şamanlarda da görülen aşık kemiği oyunu farklı coğrafi konumlarda da şekillenerek günümüze kadar aktarılmıştır. Falcılığın yanı sıra, bir oyun olarak da kullanıldığı düşünülen aşık kemiklerinin ilk örneklerine Konya Çatalhöyük, Neolitik Dönem ve Geç Hitit Uygarlığı krallıklarından Karkamış yani Gaziantep’te rastlanmıştır. Bunun yanı sıra Kahramanmaraş’ta yapılan kazılarda da yine bu kemiklere ulaşılmıştır. Yunan ve Roma dönemlerinde yer alan yazılı belgelerde aşık kemiği oyunun yer alması ve kurallarından söz edilmiş olması yine bu oyunun çok eski tarihlere dayanması ve birçok toplum kültüründe yer almış olması bakımından değerli görülmektedir.
– Aşık koyun ve keçilerin arka ayaklarında ki diz kapaklarında birer adet bulunan dört köşeli kemiklere “aşık” adı verilir. Aşıkların 2 – 3 yıl kullanım süresi vardır.
– Taç Aşık, küçük aşıktan daha büyük ya da daha ağır olmalıdır (sakka; kurşun ya da kalay dökülerek ağırlaştırılmış aşık kemiği).
– Aşık (Gaziantep) – Versiyon 3 oyunu en az 2 kişi ile oynanır.
– Oyun ne kadar kalabalık oyuncu ile oynanırsa o kadar keyifli ve eğlenceli olur.
– Aşık (Gaziantep) – Versiyon 3 oyunu kazanımları:
- Akıl Yürütme Becerileri
- Algılama Becerisi
- Bağlamsal Düşünme
- Başarıyı Tebrik
- Bir Hareketi Sürdürme (Psikomotor Beceriler)
- Büyük Kas Gelişimi (Fiziksel Beceriler)
- Çeviklik
- Denge (Psikomotor Beceriler)
- Diğer Oyuncuların Duygularını Anlama
- Dikkat
- Dikkati Yoğunlaştırmak (Bilişsel Beceriler)
- Düşünme Becerileri
- El ve Motor Becerileri
- El – Ayak Koordinasyonu (Psikomotor Beceriler)
- El – Göz Koordinasyonu (Psikomotor Beceriler)
- Görsel Algı
- Hareketleri Hızlandırmak
- Hızlı Düşünme
- İletişim Becerileri
- İletişim ve Sosyalleşme (Sosyal ve Dil Becerileri)
- İnce Kas Becerileri (Psikomotor)
- Karar Verme (Bilişsel Beceriler)
- Konsantrasyon (Bilişsel Beceriler)
- Kurallara Uyma (Duyuşsal Beceriler)
- Küçük Kas Gelişimi (Psikomotor Beceriler)
- Mantık Yürütme
- Mesafe Algısı
- Odaklanma
- Otokontrol
- Oyuncuların Birbirleriyle Etkileşim Kurması
- Öz Güven (Duyuşsal Beceriler)
- Paylaşım
- Sabır
- Sıralı Düşünme
- Stratejik Düşünme
- Strateji Geliştirme (Bilişsel Beceriler)
- Tepki Hızı (Psikomotor Beceriler) Gelişimi Destekleme
Oyunun Oynanışı
֍ En az 2 kişi ile oynanır.
֍ Takım olarak oynandığında ise 4 + 4 olmak üzere toplam 8 kişi ile de oynanabilir.
֍ Genellikle oyuncu sayıları çifttir.
֍ Oyuna başlayanın belirlenmesi için aşık kemiği havaya atılır ve o an oyuncular “çik” veya “say” diye bağırırlar.
֍ Aşık yere düşünce say (tök) ya da çik gelme durumuna göre oyuncuların sıralaması belirlenir.
֍ İç içe biri büyük diğeri küçük olmak üzere oyun oynanan yere iki daire çizilir.
֍ Çizilen büyük daire 1,5 metre çapında, küçüğü ise onun yarısı kadar olur.
֍ Çizilen daireye 2 metre uzaklıkta ya da aşıkların rastgele olarak dizildiği küçük daireye 3 – 5 metre uzaklıkta enine bir çizgi çizilir.
֍ Oyuncular daire içerisine atacakları “tuç” diğer aşık kemiklerinden farklı olarak daha ağır olmalıdır.
֍ Aşık kemiği işaret parmağa ilek, yukarı tök, aşağı çik, dobucı ise baş parmağa gelecek biçimde tutulur.
֍ Büyük dairenin dışında bulunan oyuncular küçük dairedeki aşıkları çıkarmak amacıyla aşıklarını fırlatırlar.
֍ Oyuncu yaptığı atışla dairenin içindeki aşıklardan en az birisini daire dışına çıkarmalıdır.
֍ Aşıkları vurduğu halde daire dışına çıkaramazsa sıra diğer oyuncuya geçer.
֍ Aşıklar büyük daireden çıkarılmalıdır.
֍ Büyük daire ile küçük daire arasında kalan aşıklar tekrar küçük dairenin içerisine konulur.
֍ Büyük dairenin dışına en az bir aşık çıkarılmalıdır.
֍ Büyük dairenin dışına kim aşığı çıkartmışsa o oyuncu küçük daireden çıkarılan diğer aşıkları hemen toplar ve alır.
֍ Eğer almazsa hemen diğer oyucu onları alır ve sıra başkasına geçer.
֍ Oyun tüm aşıkların tamamı oyuncular tarafından kazanıldığında son bulur.
֍ Aşık kemiklerini vuramayan oyuncu oyun dışına çıkarılır.
֍ Bu oyunculara oyun sonunda kazananı 10 metre sırtında taşıma cezası verilir.
֍ Kazanan oyunculara ise aşık kemikleri ödül olarak verilir.
֍Oyun aynı şekilde devam edip gider.
Aşık oyunu Takım olarak oynandığında
֍ Takım olarak oynanan aşık kemiği oyununda daire içerisinden en çok aşık çıkaran takım oyunu kazanmaktadır.
֍ Takım oyununda dairenin içine 51 tane aşık dizilir.
֍ Dörder kişilik iki takım oyuna başlar.
֍ 26 aşığı ilk daireden çıkaran takım oyunu kazanır.
֍ Oyuna başlama şekli farklılık gösterebilmektedir ve aşık kemiği yerine bozuk para ile yazı – tura atarak da başlanabilir.
֍ Oyuna başlama sırası kısa – uzun çöp çekilerek de belirlenebilir.
֍ Oyuna başlayacak kişinin belirlenmesinde bir oyuncu eline küçük bir taş alır ve sağ ya da sol elinin avucunun içinde diğer oyuncuların göremeyeceği şekilde saklar. Tahminde bulunan oyunculardan hangisi taşı bulursa o kişi oyuna başlar.
֍ Oyuncular arasında oyunu iyi bilen birisi olduğunda atış avantajı onundur ve ilk atışı yapmaya hak kazanır. Ancak daire içinden aşığı çıkaramazsa rakip oyuncu istediği yerden aşığı daireye atma hakkına sahip olur. Yalnız sadece aynı mesafeden istediği yerden aşığı atabilir.
֍ Dairenin içerisine atılacak olan ağır aşık kemiği “tuç”, sarı tunçtan döküme batırılan ve eritilerek oluşturulan bir adet demir ya da kurşundan yapılan aşıktır.
֍ Oyuncunun aşığı inek ya da dananın ayağından da olabilir. Ve oyuncunun atış yapacağı aşığını tunç ya da demirden yapmasına böylelikle gerek kalmaz.
© Oyun Kütüphanesi, 2020.
Her haklı saklıdır.
