AŞIK (GAZİANTEP)
VERSİYON 2
Oyun Kökeni: Aşık, Türkiye (Gaziantep) kökenli bir oyundur.
Gaziantep ve yöresinde geçmişten kalan on dokuz çeşit aşık oyunu olduğu bilinmekle beraber günümüzde bunların içinden sadece birkaç tanesi halen oynanır durumdadır.
Oyunun Bilinen Diğer İsimleri:
Alçi: Kafkasya (Karaçay-Malkarlar)
Asık: Kazakistan
Asyk (Aşık) Sayışmaca: Kazakistan
Aşığ: Azerbaycan
Aşık: Kafkasya (Karaçay-Malkarlar)
Aşık: Kırgızistan
Aşık: Özbekistan
Aşık: Türkmenistan
Aşık (Erzurum) – Versiyon 1: Türkiye (Erzurum)
Aşık (Erzurum) – Versiyon 2: Türkiye (Erzurum)
Aşık (Gaziantep) – Versiyon 1: Türkiye (Gaziantep)
Aşık (Gaziantep) – Versiyon 3: Türkiye (Gaziantep)
Aşık Atuv (Aşık Atma): Kafkasya (Karaçay-Malkarlar)
Aşık – Çember: Türkiye (Sivas)
Aşık Tiyirişüv / Aşık Değdirmece: Kafkasya (Karaçay-Malkarlar)
Aşuk: Türkiye
Aşşık: Türkiye (Niğde / Çukurkuyu)
Atıp Vurmaç: Türkiye (Gaziantep)
Ben Kişiyim: Türkiye (Gaziantep)
Bindirip Almaç: Türkiye (Gaziantep)
Cärtikäm: Kırgızistan
Çıkıp Oynav: Kafkasya (Karaçay-Malkarlar)
Çift Aşık: Türkiye (Gaziantep)
Çükö: Kırgızistan
Därtkäm: Kırgızistan
Dättikäm: Kazakistan
Dattikem – Dört Aşık (Därtkem / Tört Aşık): Kırgızistan
Dört Aşık: Türkiye (Gaziantep)
Dört Aşşık: Türkiye (Gaziantep)
Dörtaşık: Azerbaycan
Gülleli Aşık: Türkiye (Gaziantep)
Hamur Dökmece: Türkiye (Gaziantep)
Han – Biy: Kafkasya (Karaçay-Malkarlar)
Hillem Gel: Türkiye (Gaziantep)
Huna Teşik / Güren: Kafkasya (Karaçay-Malkarlar)
Koçhar (Koç): Kafkasya (Karaçay-Malkarlar)
Kulak Çekmeç: Türkiye (Gaziantep)
Sadra: Kafkasya (Karaçay-Malkarlar)
Saka / Sakka: Kafkasya (Karaçay-Malkarlar)
Say Çakmak: Türkiye (Gaziantep)
Sokak Kurmaca: Türkiye (Gaziantep)
Tärtikäm: Kazakistan
Tohana: Kafkasya (Karaçay-Malkarlar)
Tört Aşık: Kırgızistan
Vurup Dödürmeç: Türkiye (Gaziantep)
Oyunun Oynadığı Yer: Açık Alan
Oyun Türü: Sokak Oyunu (Düz ve geniş bir alan)
Katılımcı Sayısı: Grup Oyunu (En az 2 kişi ile oynanır)
Amaç: Oyun başında iç içe çizilen iki daire içindeki aşıkları daire dışına çıkartmak.
Terimler:
Damak: Aşığın Say ve Kıt istikametindeki sivri uçlara verilen ad.
Kıt: Aşığın zeminde yatık vaziyette kalmışsa çukur tarafının tersine verilen ad.
Say: Aşığın zeminde yatık vaziyette kalmışsa çukur tarafına verilen ad.
Şak Aşığı: Vurucu olan aşığa (koç bacağından alınır ve ağır olsun diye de içi oyularak bu oyuğa kurşun dökülür) verilen ad. Daire içindeki aşıkları vuracak olan vurucu aşık ise koç bacağından alınır ve ağır olsun diye de içi oyularak bu oyuğa kurşun dökülür. Bu vurucu olan aşık “şak” diye de adlandırılır.
Zıda: Toprak veya kağıt üstüne çizilen daireye (50 cm çapında) verilen ad.
Oyun Malzemeleri (Gereç, materyal): Oyuncu sayısı Aşık Kemiği (Oyuncu başı en az 10’ar adet aşık kemiği) ve birer adet Şak Aşığı.
Oyun Malzemelerinin Hazırlanışı: Oyunun aşık kemiğinden yapılan iki ana malzemesi vardır. Daire içinde vurulacak olan aşıklar koyun veya keçilerin arka bacaklarında bulunan ve aşık adı verilen dört yüzlü bir kemikten elde edilir. Temizlenen bu kemikler bitkilerden elde edilen kök boyalarla boyanır, süslenir ve oyuna hazır hale getirilir. Daire içindeki aşıkları vuracak olan vurucu aşık ise koç bacağından alınır ve ağır olsun diye de içi oyularak bu oyuğa kurşun dökülür. Bu vurucu olan aşık “şak” diye de adlandırılır.
Kurallar: Bu oyun erkekler (10 yaş ve üzeri) tarafından oynanmaktadır.
Oyuna İlişkin Genel Kurallar:
Aslında geçmişi çok eskilere dayanan tarihi bir Türk oyunudur. “Aşık atmak” deyimi de bu oyundan gelmektedir. Aşık kemiğinin oyun zeminine atıldığında farklı duruş hallerine değişik isimler verilmiştir. Zeminde yatık vaziyette kalmışsa çukur tarafına “say”, ters tarafına “kıt” denir. Kıt veya sayın istikametindeki sivri uçlara “damak” denir. Üzerinde et parçası kalmış aşıklara “etli”, bir tarafı hafifçe yenmiş, aşınmış olanına “kel” veya “yirik”, say ve kıt taraflarının çukurluğu ve tümsekliği kaybolmaya yüz tutmuş olanına “killah, kilban, kildir, lillah, lilbah,lildir” gibi isimler verilir. Kabaca bir kibrit kutusuna da benzetilebilecek olan aşıkların yüzeylerine “cik (cuk)“, “tök (tok)”, “öpen (allı)”, “alşı (kazak)” gibi isimler de verilmiştir. Gaziantep’te aşık oyunlarının daha çok Tabakhane, Yazıcık, Şehreküstü gibi semtlerde oynandığı bilinmektedir.
– Aşık (Gaziantep) – Versiyon 2 oyunu en az 2 kişi ile oynanır.
– Oyun ne kadar kalabalık oyuncu ile oynanırsa o kadar keyifli ve eğlenceli olur.
– Aşık (Gaziantep) – Versiyon 2 oyunu kazanımları:
- Akıl Yürütme Becerileri
- Algılama Becerisi
- Bağlamsal Düşünme
- Başarıyı Tebrik
- Bir Hareketi Sürdürme (Psikomotor Beceriler)
- Büyük Kas Gelişimi (Fiziksel Beceriler)
- Çeviklik
- Denge (Psikomotor Beceriler)
- Diğer Oyuncuların Duygularını Anlama
- Dikkat
- Dikkati Yoğunlaştırmak (Bilişsel Beceriler)
- Düşünme Becerileri
- El ve Motor Becerileri
- El – Ayak Koordinasyonu (Psikomotor Beceriler)
- El – Göz Koordinasyonu (Psikomotor Beceriler)
- Görsel Algı
- Hareketleri Hızlandırmak
- Hızlı Düşünme
- İletişim Becerileri
- İletişim ve Sosyalleşme (Sosyal ve Dil Becerileri)
- İnce Kas Becerileri (Psikomotor)
- Karar Verme (Bilişsel Beceriler)
- Konsantrasyon (Bilişsel Beceriler)
- Kurallara Uyma (Duyuşsal Beceriler)
- Küçük Kas Gelişimi (Psikomotor Beceriler)
- Mantık Yürütme
- Mesafe Algısı
- Odaklanma
- Otokontrol
- Oyuncuların Birbirleriyle Etkileşim Kurması
- Öz Güven (Duyuşsal Beceriler)
- Paylaşım
- Sabır
- Sıralı Düşünme
- Stratejik Düşünme
- Strateji Geliştirme (Bilişsel Beceriler)
- Tepki Hızı (Psikomotor Beceriler) Gelişimi Destekleme
Oyunun Oynanışı
֍ En az 2 kişiyle oynanan Aşık Oyunu, isteğe göre daha fazla kişiyle de oynanabilir.
֍ İlk atışı yapacak oyuncu ve oyun sırası Sayışma Tekerlemesi yöntemi ile önceden belirlenir.
֍ Toprak veya kağıt üstüne 50 cm çapında “zıda” adı verilen bir daire çizilir.
֍ Daire ve dairenin çapına atış mesafesine paralel olarak oyuncular sırasıyla aşık kemiklerini dizerler.
֍ Kura ile oyuna başlamaya hak kazanan oyuncu yaklaşık 2 – 3 metre mesafeden bu dairedeki aşık kemiklerinden birini veya bir vuruşta bir kaçını daire dışına çıkarmaya çalışır.
֍ Dışarı çıkan aşıklar atışı yapan oyuncunun olur.
֍ Atışını ıskalayan oyuncu atış hakkını kaybeder.
֍ Sırası gelen oyuncu oyuna aynı şekilde devam eder.
© Oyun Kütüphanesi, 2020.
Her haklı saklıdır.
