BALIK BATTI
Oyun Kökeni: Balık Battı, Türkiye kökenli bir oyundur.
Balık Battı oyunu adını oyunda geçen “Balık Battı” ifadesinden alır. Uzun kış gecelerinde, televizyon yaygınlaşmadan önce, özellikle akşam misafirliklerinde kadınlı erkekli gruplar tarafından ya da 8 – 10 oyuncu arasında evde oynanan bir oyundur. Bazen bahçede misafir veya akraba çocuklarıyla da oynandığı bilinmektedir. Ayrıca, Burdur’da köy düğünlerinde maşala töreninden sonra gecenin ilerleyen saatlerine kadar damat evinde gençler arasında da oynanan bir oyundur.
Oyunun Bilinen Diğer İsimleri:
Ak Karakuşun Yavrusu: Türkiye (Muğla / Ula)
Balık Balık (Taka Tuka Takara, Cicoz): Türkiye
Balık Kaçırma: Türkiye (Adıyaman)
Balık Kaçtı (İstanbul): Türkiye (İstanbul)
Balık Kaçtı (Mersin): Türkiye (Mersin)
Battı: Türkiye (Konya / Çeltik)
Battı Battı (Bolu): Türkiye (Bolu / Mudurnu)
Battı Battı (Çankırı): Türkiye (Çankırı)
Batti Batti: Türkiye (Konya / Çeltik)
Batti Bitti: Türkiye (Isparta / Sücüllü)
Bolu İğneciler (Burdur): Türkiye (Burdur / Çeltek)
Bolu İğneciler (Isparta): Türkiye (Isparta / Aliköy)
Cicoz (Balıkesir): Türkiye (Balıkesir / Dursunbey)
Cicoz (Çanakkale): Türkiye (Çanakkale / Gelibolu)
Döngel Döndü De Geçti: Türkiye (Balıkesir)
Döngel Geldi De: Türkiye (Balıkesir)
Fare Kaçtı (Antalya): Türkiye (Antalya)
Fare Kaçtı (Artvin): Türkiye (Artvin)
Hani Benimki: Türkiye (İzmir / Seferihisar)
Makara Tutmaca: Türkiye (İzmir / Seferihisar)
Mendil Bende: Türkiye (Balıkesir / Yaren)
Sivriç: Türkiye (Bilecik / Söğüt / Kayabalı)
Şıldır (Kırıkkale): Türkiye (Kırıkkale)
Şıldır (Lüleburgaz): Türkiye (Lüleburgaz)
Taka Tuka Takara: Türkiye
Tura (Burdur): Türkiye (Burdur / Gölhisar
Tura (Kahramanmaraş): Türkiye (Kahramanmaraş / Afşin)
Tura (Konya): Türkiye (Konya / Kuyulusebil)
Tura (Niğde): Türkiye (Niğde / Bor)
Yumuşak Yumuşak Amanin Ne De Yumuşak: Türkiye (Muğla / Ula)
Yüzük Saklamaca: Türkiye (Muğla / Ula)
Oyunun Oynadığı Yer: Kapalı Alan
Oyun Türü: Oda Oyunu
Katılımcı Sayısı: Grup Oyunu (En az 8 kişi ile oynanır)
Amaç: Ebenin, kendisine mendille kimin vurduğunu bulması.
Terimler:
Peşkir: Genellikle pamuk ipliğiyle dokunmuş havlu, büyük mendil biçiminde pamuk ya da keten bez.
Oyun Malzemeleri (Gereç, materyal): İki adet Mendil veya Peşkir ve iki adet Patates.
Kurallar: Bu oyun erkekler (8 yaş ve üzeri) tarafından oynanmaktadır.
Oyuna İlişkin Genel Kurallar:
– Günümüz şartlarında mahalli çocuk ve genç oyunları değişmiş ve unutulmuştur. Bu oyun da bugün unutulan oyunlardan birisidir.
– Küçük farklılıklara rağmen oyunların farklı isimlerle anılması, aynı ilçenin köylerinde bile oyun adlarının değişmesi çocuk oyun ve oyuncaklarının dil ve kültür zenginliğinin sağlandığının göstergesidir. Oyunun eğitsel değeri sadece çocuklar için değil yetişkinler için de önemlidir. Oyun oynayan çocuk, arkadaşlarıyla güzel dostlukları, birliktelikleri paylaşır, hayattan zevk alır.
– Burdur‘un Gölhisar ilçesinde “balık battı oyunu“na benzeyen ama ismi “tura” olan bir oyun vardır. Burada oynanan “balık battı oyunu” ya da bir başka ismiyle “tura oyunu“, bugün Anadolu’nun pek çok yerinde oynanan “tura” oyunlarından tamamen farklıdır. “Tura” kelimesi Türkçe Sözlük (TDK, 2005: 2008)’te “tuğra”, “metal paranın resimli yüzü”, “halat gibi örülmüş iplik çilesi”, “bazı oyunlarda vurmak için kullanılan düğümlenmiş mendil”, “ucu düğümlenmiş bir mendil aracılığıyla yanan veya yanılanların ebe tarafından cezalandırıldığı bir tür çocuk oyunu” anlamlarına gelmektedir.
Oyunun Oynanışı
֍ Oyunun başında önce ebe seçilir.
֍ Bunun için sayışmaca yapılır ve en sona kalan kişi, ebe olur.
֍ Oyuncular, halka olur.
֍ Daha sonra yere oturarak bağdaş kurar ya da dizlerini kıvırarak oturur ve elini bacaklarının altına koyar.
֍ Bu oyun için iki mendil veya peşkir denilen kumaş peçete ve iki patates gereklidir.
֍ İçine patates konulmuş mendil ya da peşkir düğümlenir.
֍ Ebe, bu halkanın ortasına oturtulur.
֍ Mendilin içine konulan ve düğümlenen patatesle, ebenin haberi olmadan, ansızın sırtına vurulur.
֍ Halka şeklinde oturanlar ellerindeki mendili ebeye yakalatmadan ayaklarının arasından geçirerek birbirlerine verirler.
֍ Ebe ise mendilin kimde olduğunu anlamaya çalışır.
֍ Ebe baktığı zaman sanki mendil kendisindeymiş gibi paniğe kapılmış görünmeye çalışarak ebeyi yanıltmaya çalışırlar.
֍ Bu esnada mendil elden ele dolaşır.
֍ Arada bir düğümlenmiş mendille ebeye vurulup tekrar saklanır.
֍ Ebe, mendili kimin elinde yakalarsa yeni ebe o olur.
֍ Bazen diğer oyuncuların da ebe olmasını sağlamak için ebeyi vuran oyuncu, ebe baktığı zaman mendilini arkadaşına verir.
֍ Böylece onu gören ebe, mendili kapar. Elinde mendille yakalanan kişi, ebe olur.
֍ Ebe yapılmak istenen kişi, ebe olunca ikinci mendil devreye girer.
֍ Oyunculardan biri ebeye o mendille vurur.
֍ Ebe tam o tarafa baktığında, vuran oyuncu “balık battı” der ve mendili saklar.
֍ Ebenin haberi olmadığı diğer mendille bir başkası vurur.
֍ Ebe, mendille kimin vurduğunu buluncaya kadar aynı şekilde oynanır.
֍ Mendil, oyuncuların dizlerinin altında, elden ele gezer.
֍ Bazen mendilin içindeki patatesin ezilip suyunun çıktığı olur.
֍ Oyun aynı şekilde devam edip gider.
© Oyun Kütüphanesi, 2020.
Her haklı saklıdır.
