Oyun Malzemeleri (Gereç, materyal): Oyun için önce küçük bir çapraz tahta veya ağaç çakılır. Bir insanın kol ve bacaklarını andıran bu çapraz tahtaya eski elbise giydirilerek insan şekli verilir.

Oyun Malzemelerinin Hazırlanışı: Ağaçtan yapılmış büyük bir kepçenin başı ile sapının birleştiği yere çapraz olarak bir değnek bağlanarak kol yapılır. Buna bir kız çocuğunun elbisesi giydirilir, baş kısmına da başörtüsü bağlanarak âdeta bir gelin canlandırılır.

Kurallar: Bu oyun kızlar ve erkekler (8 yaş ve üzeri) tarafından oynanmaktadır.

Oyuna İlişkin Genel Kurallar:

– Çömçeli Gelin (Bitlis) oyunu en az 8 kişi ile oynanır.

– Oyun ne kadar kalabalık oyuncu ile oynanırsa o kadar keyifli ve eğlenceli olur.

– Çömçeli Gelin (Bitlis) oyunu kazanımları:

Akıl Yürütme Becerileri
Algılama Becerisi
Bağlamsal Düşünme
Bir Hareketi Sürdürme (Psikomotor Beceriler)
Dayanışma (Duyuşsal Beceriler)
Denge (Psikomotor Beceriler)
Diğer Oyuncuların Duygularını Anlama
Dikkat
Dikkati Yoğunlaştırmak (Bilişsel Beceriler)
Dil Gelişimi
Düşünme Becerileri
Empati Kurma
Eş Güdüm (Koordinasyon)
Grup Çalışmaları
Hayal Kurma
İletişim Becerileri
İletişim ve Sosyalleşme (Sosyal ve Dil Becerileri)
İnce Kas Becerileri (Psikomotor)
İş Birliği
İşitsel Zekâ
Karar Verme (Bilişsel Beceriler)
Kelime Hazinesini Arttırma
Konsantrasyon (Bilişsel Beceriler)
Kurallara Uyma (Duyuşsal Beceriler)
Küçük Kas Gelişimi (Psikomotor Beceriler)
Mantık Yürütme
Odaklanma
Otokontrol
Oyuncuların Birbirleriyle Etkileşim Kurması
Öz Güven (Duyuşsal Beceriler)
Paylaşım
Sabır
Sevgi
Sıralı Düşünme
Sorumluluk
Sosyal – Duygusal
Taklit Gelişimi Destekleme

Oyunun Oynanışı

֍ Havanın kurak gittiği, yağmurun hiç yağmadığı günlerde köyün / mahallenin çocukları bir araya gelerek “Çömçeli Gelin” oynamaya karar verirler.

֍ Ağaçtan yapılmış büyük bir kepçenin başı ile sapının birleştiği yere çapraz olarak bir değnek bağlanarak kol yapılır.

֍ Buna bir kız çocuğunun elbisesi giydirilir, baş kısmına da başörtüsü bağlanarak âdeta bir gelin canlandırılır.

֍ Bazı bölgelerde (Kilis, Sivas, Trabzon) çocuklar, bir değneğin ucuna süpürge veya çömçe (Kepçe) bağlarlar.

֍ Buna bir elbise giydirip, yüz olarak kabul edilen kısmına, kömür ile kaş, göz ve ağız yaparlar.

֍ “Çömçe gelin”i çocuklardan biri (oyunu yöneten) eline alır, yanındakilerden birkaçı da toplanan yiyecekleri koymak üzere ellerinde torba, sitil (çingil, madeni kap), heybe vs. taşır.

֍ Hazırlanan bebeği taşıyan çocuk en önde olmak üzere, bütün çocuklar toplu halde, kapı kapı dolaşarak, her evin önünde, hep bir ağızdan “çömçeli gelin tekerlemesi”ni söylerler:

“Çemçe gelin cem ister,

Allah’tan yağmur ister,

Verene oğlan ister,

Vermeyene kız ister.”

֍ Tekerlemenin hemen ardından, ev sahibi, çocukların istedikleri; yağ, bulgur, un, yumurta, kavurma, tuz vs. gibi yiyeceklerden birini verdikten sonra, beraberinde gizlice getirdiği suyu çocukların – özellikle de “çömçeli gelin”i taşıyan çocuğun – üzerine döker.

֍ Yağmurun çok yağmasını isteyen hane sakinleri daha fazla su dökerler.

֍ Su ile ıslanan çocuklar kaçışarak başka bir evin kapısına varırlar, aynı işlem burada da tekrar eder.

֍ Böylece bütün evler dolaşılır.

Yukarıdaki açıklamaları teyid eden ve “Neden Çömçeli Gelin?” sorusunu açıklayan bir efsane…

Efsane, Bitlis’te “Çümçe Gelin” adıyla anlatılmaktadır:

ÇÜMÇE GELİN EFSANESİ

Bitlis’in bir köyünde çok güzel bir kız yaşarmış. Köyün bütün delikanlıları bu kıza âşıkmış. Kızın gönlü de bir delikanlıdaymış. Ancak kızın babası köyün ağası, delikanlı ise orta halli bir çiftçi çocuğudur. Delikanlı, kızı babasından ister, vermeyince de kaçırmak zorunda kalır.

Bunlar, başka bir köye gidip, orada evlenirler. Ancak aradan aylar, yıllar geçtiği halde bu gelinin çocuğu olmaz. Gelin, üzüntüsünden o kadar zayıflar, o kadar zayıflar ki, neredeyse kuru bir ağaca döner. Derdini içine döken gelin, durumuna hep sabreder, kimseye bir şey söylemez.

O yıllarda, köyde bir kuraklık baş gösterir. Halk, aylarca yağmur yüzü görmez. Bu gelin, başına kırmızı bir “puşi” (Bitlis’te örtü yerine kullanılır.) örtüp, ellerini havaya kaldırarak koşmaya, Allah’tan yağmur istemeye başlar. O anda, sabır içinde şükreden bu gelin hürmetine yağmur yağmaya başlar. O günden sonra köylüler bir daha kuraklık çekmezler.

Bitlis’te bahar ayları kurak geçtiği zaman, çocuklar, “Çümçe Gelin’” adını taktıkları ağaçtan bir bebek yaparlar. İşte bu bebek, nerdeyse kuru bir ağaca dönmüş olan ve yağmurun yağmasına vesile olan gelin ve onun bebeğe olan özlemi hatırasına yapılır.

Oyunun videosu: