PEÇİÇ
Oyun Kökeni: Peçiç, Türkiye kökenli bir oyundur.
Oyunun Bilinen Diğer İsimleri:
Paçiş: Hindistan
Hindistan’ın ulusal bir oyunu olarak kabul edilen “Peçiç Oyunu” Hintçe’de “Paçiş” olarak ifade edilir. Paçiş Hintçe’de 25 demektir. Gaziantep’in İpek Yolu üzerinde olması bu oyunun intikalinde bir araç olmuştur. Gaziantep’te deniz olmamasına rağmen oyunun karakteristik kurgusu ve kuralları içinde yer alan ve olmazsa olmazı olan deniz kabukları bu şekilde izah edilebilir.
Peçiç (Gaziantep) – Versiyon 1: Türkiye (Gaziantep)
Peçiç (Gaziantep) – Versiyon 2: Türkiye (Gaziantep)
Peçiç (Petiç) (Kahramanmaraş): Türkiye (Kahramanmaraş / Elbistan)
Oyunun Oynadığı Yer: Açık Alan
Oyun Türü: Sokak Oyunu (Geniş bir alan)
Katılımcı Sayısı: Grup Oyunu (En az 2 kişi ile oynanır)
Amaç: Kendi tarafınızdan oyuna dâhil ettiğiniz 4 taşın tamamını, boncukları savurarak elde ettiğiniz sayılarla, rakibinizden önce, saat yönünün tersi istikamette, bezin dış kenarındaki karelerden dolaştırarak kendi tarafınızdaki kolun orta sütunundan eve taşımaktır.
Terimler:
Kubur: Eski bir kelime olarak değerlendirilen kubur sözcüğü, Türkçede değişik anlamlara sahiptir. Bu anlamların yaygın olanı tuvalet deliğinden lağıma inen boru olarak öne çıkar. Alternatif anlamı doğrultusunda ise boru biçiminde ve birçok farklı yerde kullanılan kap şeklinde değerlendirilir.
Penk: 12 veya 25 sayısını atan oyuncu on iki veya 25 hane yürüdükten sonra bir hane daha yürürken söylediği kelime.
Zırt Olmak: Oyun içinde 12, 25, 8 ve 10 atan oyuncu bir kez daha atma hakkına sahiptir. Eğer bu sayılardan herhangi biri art arda 3 kez gelirse zırt olur yani 3 atış da geçersiz sayılır.
Oyun Malzemeleri (Gereç, materyal):
–Artı şeklinde dikilmiş bir bez veya siyah karton. (Her kolu 3 sütuna bölünmüş, her sütun 8 kareye ayrılmıştır. Başlangıç kollarında 2, yan kollarda 3 tane bağ denilen kare, çarpı ile işaretlenmiştir. Kollar ortada bulunan ev denilen büyük karede birleşirler. Bez genellikle siyah olur, kareler beyaz iplikle dikilebilir.)
– Taşlar: Her bir oyuncu veya takım için 4, toplamda 8 tane taş gerekiyor. Düğmeler, tavla pulları veya karelere sığacak boyutta herhangi bir küçük nesne taş olarak kullanılabilir. Bu iki grup taşın farklı renk ya da şekilde olması rakip taşların karışmaması için önemlidir.
– Boncuk: 6 adet deniz kabuğudur. Taş böceği olarak bilinen bir tür kabuklu deniz canlısından elde edilen boncuklardır. Olmaması hâlinde zar da kullanılabilir
Kurallar: Bu oyun kızlar ve erkekler (8 yaş ve üzeri) tarafından oynanmaktadır.
Oyuna İlişkin Genel Kurallar:
– Peçiç, 2 oyuncu veya 2 takımla oynanır.
– Takım oyunu fert oyunuyla aynıdır. Sadece katılım artmış olur.
– Takıma sıra geldiğinde eşlerden sadece birisi boncuk savurur, birlikte hamleye karar verirler.
– Artı şeklinde dikilmiş dört kollu bir bez üzerinde oynanan peçiç, sayısal muhakemeyi geliştiren bir zekâ ve strateji oyunudur.
– Peçiç oyunu kazanımları:
- Anlama
- Başarıyı Tebrik Etme (Duyuşsal Beceriler)
- Dikkatini Verme
- Düşünceleri Ortaya Çıkarma
- Karar Verme
- Kurallara Uyma
- Mantık Yürütme (Bilişsel Beceriler)
- Odaklanma
- Öğrenme
- Problem Çözme
- Saygı
- Stratejik Düşünme
- Strateji Geliştirme (Bilişsel Beceriler) Gelişimi Destekleme
Oyunun Oynanışı
֍ Oyunun başında peçiç bezi ya da kartonu kaymayacak bir zemin üzerinde yere serilir.
֍ Rakipler 2 bağ bulunan kolların gerisinde karşılıklı otururlar.
֍ İlk hamleyi yapacak oyuncuyu belirlemek için 6 boncuk avuç içine alınarak tek hamlede yere savrulur.
֍ Büyük sayıyı alan oyuna başlar.
֍ Her oyuncu sırayla boncukları savurur.
֍ Attığı sayıyla hamlesini yapar, rakibinin hamlesini bekler.
֍ Kabukların üstte kalan açık ve kapalı yüzlerine göre sayılar belirlenir.
֍ Boncuklar 7 farklı şekilde gelebilir.
֍ Boncukların tamamı açık gelmişse 8, birisi kapalı ise 12, ikisi kapalı ise 2, üçü kapalı ise 3, dördü kapalı ise 4, beşi kapalı ise 25, tamamı kapalı ise 10 demektir.
֍ Her bir taş 12 veya 25 sayıları ile oyuna dâhil olur.
֍ Her oyuncu 12 ile kendi tarafındaki sağ bağa, 25 ile de sağındaki kolun köşesindeki bağa taş diker.
֍ Oyuncu dikilen taşlardan dilediğini bezin dış çeperindeki karelerden attığı sayı kadar saat yönünün tersinde ilerletir.
֍ Eğer dikilmemiş taş varsa 12 ve 25’leri taş dikmek için kullanmak zorunludur.
֍ 12, 25, 8 ve 10 atan oyuncu bir kez daha atma hakkına sahiptir.
֍ Eğer bu sayılardan herhangi biri art arda 3 kez gelirse “zırt” olur yani 3 atış da geçersiz sayılır.
֍ O nedenle bu dört sayıyı atan oyuncu hemen hamle yapmayıp önce atış serisini tamamlar.
֍ Örneğin art arda 10, 10, 10, 8, 12 atan oyuncunun ilk 3 atışı iptal olur.
֍ Sadece 8 ve 12 sayılarını kullanabilir.
֍ Her atışta kazanılan sayılar tek bir taş üzerinden oynanabilir.
֍ Peçiçte taş kırma vardır.
֍ Bunun için oynanan bir hamle sonunda taşın, rakip taşının bulunduğu kareye denk gelmesi gerekmektedir.
֍ Kırılan taş tekrar 12 veya 25 ile oyuna başlayana kadar bekleme alanına alınır.
֍ Aynı kare üzerine gelen aynı oyuncu taşları yan yana veya mümkünse üst üste dizilebilir.
֍ Bir oyuncunun birden fazla taşının bulunduğu kareye rakip taş denk gelirse bütün taşları kırar.
֍ Bağlarda taşlar güvendedir, kırılamaz.
֍ Rakip taşlar sadece bağlarda aynı karede yer alabilir.
֍ 12 ve 25’in taş dikmekten farklı bir özelliği daha vardır.
֍ Bütün taşların dikili olduğu durumda taş ilerletmek için kullanılan 12 ve 25 sayıları, oyuncuya “penk” denilen isteğe bağlı bir adım daha atma hakkı verir.
֍ Bu hak, 25’in kullanıldığı taş ile oynanmak zorunda da değildir.
֍ İstenilen taş, penk hakkı ile 1 kare ilerletilebilir.
֍ İşe yaramıyorsa hiç kullanılmayabilir.
֍ Taş kırdırmadan savunma ve rakip taşları kırarak saldırı stratejileri ile bezin etrafını dolanan taşlar tam sayıyla eve
girmek zorundadırlar.
֍ Örneğin eve 3 birim uzaklıkta olan taşı, 4 ile eve girdiremezsiniz; 3 (penk veya 2 de olabilir) atmak zorundasınız.
֍ Oyunun heyecanlı anlarından biri taşın evin hemen gerisindeki “kubur” ya da “gubuk” denilen son karede kalmasıdır.
֍ Bu durumda penk, eve girmek için son şansınızdır.
֍ Kubura düşen oyuncu nispeten gelme ihtimali düşük olan 25 veya 12’yi bekler, bu da oyunda rakibin ilerleme süresini artırır ki kimse kubura düşmek istemez.
֍ Oyuncular bütün bu olasılıkları değerlendirerek 4 taşı da gerekli uzaklıktan rakibe yem olmadan eve alabilmeli, gelen sayıları heba etmemelidir.
֍ Bütün taşları rakibinden önce eve alan oyuncu, eli kazanır.
֍ Oyun 3, 5 ya da 7 el tekrarlanabilir.
֍ Ellerin çoğunu kazanan galip gelir.
֍ Rakibi oyuna girmiş taşlarının herhangi birini henüz eve getirmeden eli kazanan oyuncu, rakibini mars etmiş sayılır.
֍ Rakibi oyuna hiç taşı sokamadan veya rakibin oyuna dâhil ettiği bütün taşları kırmış hâlde oyun kazanılırsa buna zilli mars denir ve 2 el kazanılmış sayılır.
֍ Oyun bu döngü ile aynı şekilde devam edip gider.
© Oyun Kütüphanesi, 2020.
Her haklı saklıdır.
