PİŞTİ
Oyun Kökeni: Pişti, oyun kökeni bilinmemektedir
Pişti, kart saymaya akılda tutmaya ve şansa dayalı bir oyundur. En çok bilinen 52’lik deste ile oynanan kağıt oyunudur.
Piş- kökünden türetildiği varsayılsa dahi pişpirik biçiminin yapısı açık değildir. Pişti biçiminin, kökeni belirsiz pişpirik sözcüğünden uyarlandığı düşünülebilir.
Pişti sözcüğüne “kağıt oyunu” anlamında Ahmed Vefik Paşa’nın 1876 tarihli Lugat-ı Osmani’sinde rastlanır.
Oyunun Bilinen Diğer İsimleri:
Oyunun Oynadığı Yer: Kapalı Alan
Oyun Türü: Masa Oyunu
Katılımcı Sayısı: Grup Oyunu (En az 2 kişi ile oynanır)
Amaç: Her elde puan değerinde ki kartları toplamak, rakiplerden fazla kart toplamak ve yerde tek kalan kartın numara değerinin aynısını atarak “pişti” yapmaktır.
Oyun sonunda; Belirlenen puanlamaya göre (genellikle 101) rakiplerden önce ulaşarak oyunu kazanmak.
Bitirme sayısı genelde 101’e ilaveten 10’un katları şeklinde belirlenir: 151, 171 vb.
Terimler:
Kesmek: Elinizde joker varsa veya bir önce yere atılan kartla aynı değerde kartınız varsa yerdeki tüm kağıtları toplarsınız ve masayı piştiye hazırlarsınız buna kesmek denir.
Pişti: Bir önceki oyuncu kesilip yere tek kart attığında sırası gelen oyuncuda aynı kart var ise, yerdeki kartın üstüne kendi kartını ters bir şekilde koyarak ardından ters çevirip göstererek yapılır.
Vale: J kartının oyundaki adıdır, puan değeri 1
Kart fazlası: Tüm kartlar bittiğinde en çok kartı olan 3 puan kazanır.
Sinek/Güzel İkili: değeri 2 puandır
Karo/Güzel Onlu: değeri 3 puandır
As: A kartının oyundaki adı, 1 puandır.
Oyun Malzemeleri (Gereç, materyal): Bir deste İskambil Kağıdı.
Kurallar: Bu oyun kızlar ve erkekler (6 yaş ve üzeri) tarafından oynanmaktadır.
Oyuna İlişkin Genel Kurallar:
– En az 2 en fazla 4 kişi ile oynanır.
– Dağıtan oyuncu; Oyunun moderatörü durumundadır. Desteyi karıştırıp rakibine kestirir.
– Kesen oyuncu; en üstten veya en alttan 1 kart kalacak biçimde desteyi kesemez. Desteyi kestiği karta bakar. Eğer kart joker ise alır. Aynı şekilde diğer kartlar da joker ise hepsini alabilir. Joker olmayan ilk karta ulaştığında bu kartın yüzü gözükecek şekilde destenin altına koyar.
– Dağıtan oyuncu; ilk 4 kâğıttan sadece 1 tanesini tercihen 3’üncü kâğıdı görünecek şekilde diğer kâğıtları yüzleri görünmeyecek biçimde ortaya koyar. Sağ tarafındaki kişiden başlayarak saatin ters yönünde dağıtır.
Sırayla tüm oyunculara 4’er 4’er kartlar 1 kez dağıtır. Ortaya tekrar kart koymaz. Sonrasında her el oynandığında kartlar deste bitinceye kadar dağıtır.
– Dağıtan oyuncu; yerde kapalı olan kartlardan birini yüzü gözükecek şekilde arkasını çevirir. Bu kart “J” ise diğer kartlardan başkasının yüzü gözükecek biçimde ters çevirir. Az ihtimal olsa da 4 kartında “J” olması durumunda o tur tekrar dağıtılır.
Temel kuralı, tek elde tek oyuncuya aynı karttan 3 tane aynısından gelirse oyun direkt düşer.
– İskambil oyunları, genellikle 52, 54 veya 36 kart içeren standart iskambil kâğıtları destesi veya onun türevleriyle oynanan oyunlardır. Türkiye’de yaygın olmamasına rağmen yabancı ülkelerde biraz daha farklı kartlar içeren tarot destesiyle oynanan iskambil oyunları da vardır.
– İskambil destesi üzerinde resim veya sayılar bulunan kartlar içerir.
Bu kartlar sinek (sembolü , trefl’de denir), karo (sembolü ), kupa (sembolü , kör’de denir), maça (sembolü , pik’de denir) olmak üzere dört gruba ayrılmıştır.
– Her grup içerisinde üzerinde 1’den 10’a kadar bir sayı olan birer kart ve ayrıca birer tane de üzeri resimli “vale” (bacak, jilet vs.’de denir), “kız” (dam da denir), “papaz” (rua da denir) kartı vardır. Üzerinde sayı olan kartlar “maça ikilisi, sinek yedilisi” gibi adlarla anılırken, üzerinde 1 sayısı olan kartlara “as” demek gelenektir.
– Bazı oyunlar için desteye bir veya daha fazla “joker” kartı da eklenir (Jokerler 2 tane olur biri renkli biri renksiz). Joker kullanılan oyunların çoğunda, bu kart destedeki herhangi başka bir kartın işlevini üstlenebilme özelliğiyle öne çıkar.
– İskambil oyunlarının sayısı ve çeşidi çok fazla olduğundan ana hatlarıyla bile kartların işlevlerinden bahsetmek mümkün değildir. Dahası birçok oyunda modifiye desteler kullanılır. Mesela: Ellibir oyunu iki tane 52’lik desteyle oynanırken, Altmışaltı oyunu standart destenin sadece As, Papaz, Kız, Vale, 10’lu ve 9’lu kartları kullanarak oynanır.
İskambil Destesi
Oyunun Oynanışı
֍ Dağıtan oyuncunun sağındaki oyuncu varsa yerdeki kartların aynısından veya J atarak kart alır, yoksa elindeki başka bir kartı atarak oyuna başlar.
֍ Sırası gelen oyuncu elindeki kartın yüzü yukarı gelecek şekilde ortadaki ıskarta kartların üzerine koyar.
֍ Oyuncu sıra kendisine geldiğinde en üstte duran kartların aynı sayısından kart atarsa tüm kartları alır.
֍ Oyuncu sıra kendisine geldiğinde en üstte duran kart ne olursa olsun J atarak tüm kâğıtları alabilir.
֍ Oyuncular aldıkları kartları yüzleri yere gelecek biçimde takım oyuncularının birinin önünde saklar.
֍ Oyun başladıktan sonra kesen oyuncu yerde kapalı olarak duran kartları da alıp takım arkadaşıyla beraber bakma hakkını kazanır.
֍ Son el ise yerdeki açık kart dağıtan oyuncuya gelir.
֍ Son elde hiçbir oyuncu kartları kesemezse, tur bu şekilde biterse, kartları en son kesen takım alabilir.
Pişti nasıl yapılır?
֍ Aşağıdakiler hariç, oyunun herhangi bir anında yapılabilir.
֍ İlk elde oynayan kişi yerde kapalı kartlar varken üstte duran açık kartla pişti yapamaz.
֍ Son elde kartı dağıtan kişi oynadığı son kartla pişti yapamaz.
֍ Sinek 2 ile yapılırsa aynı anda sayı sayılmaz.
֍ Vale (bacak) ile pişti 20 puandır.
Pişti Puanlama Nasıl yapılır?
֍ Pişti: 10 puan
֍ Kare 10’lu: 3 puan
֍ Sinek 2’li: 2 puan
֍ As: 1 puan
֍ Vale: 1 puan
Türleri nelerdir?
֍ Blöfü: Pişti yapan oyuncunun kartını ters olarak yerdeki kâğıtların üstüne kapattıktan sonra, sonraki oyuncu:
Bunun pişti olduğuna inanıyorsa pişti yapan kişi üstteki kartı açmadan bunu alır önüne koyar, kendi kartını açmaz ve takımına 10 puan yazılır.
֍ Bunun blöf olduğunu düşünüyorsa ve üstteki kapalı kartı açarsa: (yani yerdeki karttan farklı olduğunu düşünüyorsa)
֍ Kartlar eşleşirse: blöfü yapan takım 20 puan kazanır.
֍ Kartlar eşleşmezse: blöfü gören takım 20 puan kazanır.
֍ Ayrıca kartlar J ise puanlar 2’ye katlanır.
Jargonları nelerdir?
֍ Kart saymak: Oyunda oynanan (o zamana kadar çıkmış) kâğıtları sayarak, hangi karttan ne kadar kaldığını bilmek.
֍ İlk elin günahı olmaz: Oyuna ilk başlayan kişi keserek kartı aldığında, sonraki oyuncu yere kartı atarken pişti ihtimali yüksek olduğundan söylenen sözdür.
֍ Dördüncüyü bul senin olsun: Daha önce pişti yapılmış kartların üçüncüsünü tek olarak yere atarken aynı sayının dördüncüsünü bulmanın zor olduğunu anlatan sözdür.
Blöflü Pişti Nasıl Oynanır?
Eğer yerde tek kâğıt varsa sırası gelen oyuncu bu kâğıdın üzerine kapalı, biçimde kendi kâğıdını koyar.
Diğer oyuncu kabul ederse, Blöf diyerek pişti yapabilir. Eğer kabul etmezse, kapalı olan kâğıdı açarsa ve doğruysa o zaman 2 pişti sayılır.
Ancak yanlışsa, yani oyuncu gerçekten blöf yaptıysa kâğıdı açan kişi 1 pişti yapmış sayılır.
2 Kişilik Pişti Nasıl Oynanır?
Öncelikle yere üçü kapalı bir tanesi açık olmak üzere dört kâğıt bırakılır. En üstte bulunacak olan kartın yüzü açık olmalıdır ki kâğıdın eşi denk gelmişse oyunculardan bir tanesi yerdeki kâğıtları alabilsin. Ardından dört kâğıt karşısındaki oyuncuya verir. Dört kâğıtta kendisine alır.
Oyun kuralları gereği kâğıdı dağıtan oyuncu değil, bekleyen oyuncu başlama önceliğine sahiptir. Oyuncu elinde bulunan dört karttan bir tanesini yere atar. En üstte açık olan kartla benzer değere sahip, kartı var ise kâğıtları alabilir.
Pişti Kaç Puan
Normal blöfsüz pişti 10 puandır.
Jokerle Pişti Kaç Puan
Normal pişti puanının 2 katı çarpılarak yazılır. Normal 10 puan Jokerle yapılan 20 puandır. Bazı bölgelerde Joker pişti 25 puan kabul edilebilir. Oyunun başında sorulur.
Oyunun videosu:
