YÜZÜK
(KAHRAMANMARAŞ)
Oyun Kökeni: Yüzük, Türkiye (Kahramanmaraş köyleri) kökenli bir oyundur.
Oyunun Bilinen Diğer İsimleri:
Ateş – Tura: Türkiye (Tunceli / Çemişgezek)
Hangisinde Var?: Türkiye (Burdur / Gölhisar)
Yüzük (Burdur): Türkiye (Burdur)
Yüzük (Gaziantep): Türkiye (Gaziantep)
Yüzük (Sakarya): Türkiye (Sakarya / Kaynarca)
Yüzük Kimde? (Uşak): Türkiye (Uşak)
Yüzük Saklama (Afyonkarahisar): Türkiye (Afyonkarahisar / Nuh köyü)
Yüzük Saklamaca (Burdur): Türkiye (Burdur)
Oyunun Oynadığı Yer: Kapalı Alan
Oyun Türü: Oda Oyunu
Katılımcı Sayısı: Grup Oyunu (En az 12 kişi ile oynanır)
Amaç: Gruplardan bir tanesinin deve sayısının yüz iki olması.
Terimler:
Babalım: Vebal.
Baş Oyuncu: Oyun içerisinde grup oyuncularını yöneten ve yönlendiren oyuncu.
Deve: Sayı.
Dimyet: El.
Utmuş: Yenmiş.
Oyun Malzemeleri (Gereç, materyal): Bir adet Ekmek Tahtası, yüzük yakımı olarak bir Tava, on bir adet Zarf, bir adet Değnek (Sopa) ve avuç içinde saklanacak boyutta (3 cm civarında) Taş.
Bu oyun bazı yörelerde fincan ve ceviz kabuğu ile de oynanmaktadır.
Kurallar: Bu oyun erkekler (yetişkin) tarafından oynanmaktadır.
Oyuna İlişkin Genel Kurallar:
– Yüzük (Kahramanmaraş) oyunu kalabalık iki grup arasında oynanır.
– Bu oyun düğünlerde ve kış geceleri oynanır.
– Yüzük (Kahramanmaraş) oyunu en az 12 kişi ile oynanmaktadır.
– Oyun ne kadar kalabalık oyuncu ile oynanırsa o kadar keyifli ve eğlenceli olur.
– Yüzük (Kahramanmaraş) oyunu kazanımları:
- Akıl Yürütme Becerileri
- Algılama Becerisi
- Bağlamsal Düşünme
- Başarıyı Tebrik
- Bir Hareketi Sürdürme (Psikomotor Beceriler)
- Diğer Oyuncuların Duygularını Anlama
- Dikkat
- Dikkati Yoğunlaştırmak (Bilişsel Beceriler)
- Düşünme Becerileri
- El – Göz Koordinasyonu (Psikomotor Beceriler)
- Empati Kurma
- Görsel Algı
- Hızlı Düşünme
- İletişim Becerileri
- İnce Kas Becerileri (Psikomotor)
- Karar Verme (Bilişsel Beceriler)
- Konsantrasyon (Bilişsel Beceriler)
- Kurallara Uyma (Duyuşsal Beceriler)
- Küçük Kas Gelişimi (Psikomotor Beceriler)
- Mantık Yürütme
- Odaklanma
- Otokontrol
- Oyuncuların Birbirleriyle Etkileşim Kurması
- Öz Güven (Duyuşsal Beceriler)
- Sabır
- Stratejik Düşünme
- Strateji Geliştirme (Bilişsel Beceriler)
- Tepki Hızı (Psikomotor Beceriler) Gelişimi Destekleme
Oyunun Oynanışı
֍ Oyuncular arasında gönüllülük esasıyla veya Sayışma Tekerlemesi yöntemi ya da kura çekme yöntemi ile iki Baş Oyuncu seçilir.
֍ Baş Oyuncular, kalan oyuncular arasında sırayla kendi gruplarını seçerler.
֍ Böylece iki grup kurulmuş olur
֍ Ortaya bir ekmek tahtası ile yüzük yakımı olarak bir tava, on bir zarf getirilir (Bu oyun bazı yörelerde fincan ve ceviz kabuğu ile de oynanmaktadır).
֍ Oyuna geçilmeden önce baş oyuncular arasında taş tutulur.
֍ Dolu çıkan taraf yüzüğü saklar, diğer taraf aramaya başlar.
֍ Yüzük ilk çekilen zarf arasında olursa, o zaman tabak arayan tarafa geçer.
֍ Şayet ikinci zarfın içinde çıkarsa, dimyet olur, böylece yüzüğü saklayan taraf on deve (sayı) kazanmış olur.
֍ Yüzüğü saklama işi devam eder.
֍ Yine karşı taraf aramaya başlar.
֍ Birinci ikinci zarfları kaldırır, yüzük bulunmazsa dimyet geçer.
֍ Şayet yüzük sonraki zarfların birinin içinden çıkarsa kaldırılmayan zarflar deve sayılır.
֍ Eğer sondan iki zarf kalmışsa, bu iki zarftan birini arayan taraf “Bize” diye kaldırır.
֍ Bu kaldırma işinde yüzük zarfta çıkarsa arayan taraf saklar.
֍ Çıkmazsa diğeri iki deve kazanır.
֍ Oyun böylece devam eder, hangi tarafın deve sayısı otuz olursa diğer tarafa otuz çektirir.
֍ Devesi otuz olmayan taraf diz çöker, diğer taraftan biri hocalık yapar.
֍ Bir kişide elinde sopa ayakta bekler.
֍ Diz çökenler, başlarındaki kişi ile birlikte aşağıdaki sözleri söyleyerek yere yatıp kalkarlar.
“Otuz of Beller büken,
Otuz of Evler yıkan,
Otuz of Kırk yaşında,
Emekleten otuz of,
Çocukları yetim koyan,
Otuz of Kara Meryem’e hizmetçi yapan otuz of.“
֍ Bu bitince tabak otuz of çeken tarafa yeminle verilir. Bu yemin şöyledir:
“Enteşenin,
Menteşenin,
Kızılcıktaki kara eşenin,
Cuma günü yatanın ve beni babalımı (Vebal) aldın kabul ettin mi?“
֍ “Aldım” denilirse tabak verilir, yoksa verilmez. Oyuna devam edilir.
֍ Hangi taraf deve sayısını elli yaparsa partala (Karşı tarafı sinirlendirip üzecek şiir şeklinde söylenen ağır sözlerdir) söylerler.
֍ Partalayı söyleyecek kişinin elinde değnek (Sopa) vardır.
֍ Bu kişi iki taraf arasında durur.
֍ Partala söyleyeceği tarafa dönüp şunları söyler:
“Haydin şunlara varalım,
Halın hatırın soralım,
Oy zalim nenni nenni,
Ufacık terlerin silelim,
Oy zalim nenni nenni,
Demen (Değmeyin) beylere beylere,
Zalimin göçü, Ark üstünden hatlatırım (Atlatırım),
Oy zalim nenni nenni,
Çayır çimen toplatırım,
Demen beylere beylere,
Alar (Ağalar) ho…..,
Sen bir misafir adamısn,
Oy zalim nenni nenni,
Çayır çimen toplatırım,
Demen beylere beylere,
Alar ho…..,
Dağdan vururlar hezeni,
Gelir uzanı uzanı,
Aptal Meyrem’in yol kazanı,
Oy zalim nenni nenni,
Demen beylere beylere,
Alar ho…..,
Bizim soba taplı olur,
Oy zalim nenni nenni,
Get kendini üşütte gel,
Demen beylere beylere,
Alar ho…..,
Hocalar gelir firezden,
Oy zalim nenni nenni,
Seni götürürler birezden,
Oy zalim nenni nenni,
Demen beylere beylere,
Alar ho…..,
Bizden olsana,
Yüzük bulsana,
Çalıp alsana,
Yüzük bilmen neden oynan,
Oy zalim nenni nenni,
Merkep gibi otlatırım,
Demen beylere beylere,
Alar ho…..,
Sana biner hotlatırım,
Oy zalim nenni nenni,
Demen beylere beylere,
Alar ho…..,
Adana’dan aldım kutu,
Oy zalim nenni nenni,
Merkep gimi otlatırım,
İçi dolu sıçan otu,
Demen beylere beylere,
Alar ho…..,
Yük üstüne pala koydum,
Bir ucunu dala koydum,
Kaynanana ……..
Yüzük bilmen neden oynan.“
֍ Partala bittikten sonra, tabak partala çalınan tarafa yeminle verilir:
“Enteşenin, menteşenin,
Kızılcıktaki kara eşenin,
Cuma günü yatanın ve beni babalımı (Vebal) aldın kabul ettin mi?“
֍ “Aldım” denilirse tabak verilir, yoksa verilmez. Oyuna devam edilir.
֍ Hangi taraf deve sayısı yüz iki olursa o taraf utmuş (yenmiş) olur.
֍ Utulan taraf, sıra halinde diz çöker, önce kendi şapkaları ile terleri silinir.
֍ Bundan sonra çeşitli oyunlar oynanır. Bu oyunlar şunlardır: Soğan Kapması, Kül Yüzmesi, Duvar Örmesi, Daldala, Merkebe Ters Bindirme, Şildirşip Namazı, Bostanda Ayı Var, Bağa Tilki Girmiş, Mangır Satma, Üzümcü Köy Ağası, Kel Hüseyin’in Değirmeni, Okuma.
Soğan Kapması
֍ Soğan Kapması bir soğan iple tavana asılır.
֍ Utulan taraftaki kişilerin elleri arkadan bağlanır.
֍ Bunu ağızları ile yakalamak zorundadırlar.
֍ Soğan sallanır.
֍ Utulan taraftan bu soğanı kim kaparsa ya cezadan kurtulur ya da diğer oyunlarda cezası azalır.
֍ Suçu artanlar ağır ceza görürler.
Bundan sonra “Kül Yüzmesi” oyununa geçilir.
֍ Bir leğenin içine su konur.
֍ İçine kül atılıp karıştırılır.
֍ Suyun içine yüzük atılır.
֍ Utulan taraftaki kişiler yüzüğü bulmak için ağızlarını suya daldırarak teker teker ararlar.
֍ Ağzı ile yüzüğü bulup çıkaran imtihanı kazanarak cezadan kurtulur.
֍ Bulamayan imtihanı kaybederek ceza görür.
֍ İmtihanı kaybeden kişilere “Sağdan say” derler.
֍ Sağdan sayılır.
֍ Kalan tespit edilir.
֍ Kazanana mükafat olarak su dağıttırılır.
Sonra duvar örme işine geçilir.
֍ Duvar ustası gelerek taşlara tek tek bakar.
֍ “Hepsi için bir balyoz, bir külünk, ikide amele lazım” der.
֍ Utulanların içinden balyozu, külüngü seçer.
֍ İçlerinden iki de uzun boylu amele ayırır.
֍ Utulanlar diz üstü oturtulur.
֍ Ameleler onları birbirinin üstüne koyup ölçüye getirerek teker teker örer.
֍ Böylece oyunlar bittikten sonra utulanlar eşşeklere ters bindirilip davul zurna ile evlerine kadar götürülürler.
© Oyun Kütüphanesi, 2020.
Her haklı saklıdır.
